"We beschouwen deze toestand als onverenigbaar met het leven". Zo eufemistisch en onvoorstelbaar wreed is de constatering van een legertje artsen wanneer filmmaker Eliza Capai een dag naar haar echo alweer terug moet komen. De artsen vertrouwen het niet en stellen meerdere complicaties bij haar eerste en ongeboren kind vast. Wat volgt is een nog grotere hel van ongeloof, onvermogen van acceptatie en het levenloze kind moeten baren.
De onafhankelijke Braziliaanse documentairemaker had het vastleggen van haar zwangerschap heel anders voor zich gezien. Het land verkeert in mei 2020 in een lockdown en de protesten tegen zittend president Jair Bolsonaro en daarmee de maatschappelijke onrust nemen toe. Capai probeert het vacuüm dat de pandemie veroorzaakt op te vullen, door haar aanstaande zeer gewenste moederschap te documenteren. Tot dat afschuwelijke nieuws haar leven compleet overhoop haalt.
Even zet Capai ook ons nog op het verkeerde been. Alles is nog pais en vree is en de vreugde van een zwangerschap kan niet op. Ze interviewt andere moeders over wat het betekent om moeder te zijn of te worden. Hoe onmiskenbaar, magisch en onverklaarbaar de band is met het (ongeboren) kind. Maar als het nieuws doordringt dat het goed mis is met Capais eigen kindje blijken de moeder die ze voor de camera heeft gehaald eenzelfde lot te hebben getroffen.
De documentaire Incompatível com a Vida is nou precies zo'n film waar je vooraf helemaal geen zin in hebt. Omdat het onderwerp je wellicht niet aanstaat. Omdat het ver van je afstaat. Of toch vooral omdat de thematiek loeizwaar is. Juist dan is het een kwestie van de confrontatie aangaan, omdat Capai een uiterst belangrijke film heeft gemaakt.
Capai confronteert de wereld met het gegeven dat niet elke zwangerschap verloopt zoals de romantische ideaalbeelden ons proberen te schetsen. Want helaas betekent zwanger zijn voor veel vrouwen niet babykleertjes uitzoeken, de kinderkamer inrichten en met de vader in spe pufklasjes volgen. Het krijgen van een kind is een klein fragiel wonder en over de keerzijde van het verkeerd aflopen van een zwangerschap denken aanstaande ouders begrijpelijkerwijs liever niet na.
Zet al die weerzin maar opzij, luidt de onuitgesproken boodschap. Capai trekt het nog breder wanneer ze ook de abortusdiscussie aanzwengelt. In Brazilië zijn de regels uiterst streng. Dus zoeken de vrouwen uitwegen naar het illegale circuit of het buitenland. Dit omdat het gedwongen moeten baren van een dood kindje zo mogelijk nog lastiger te verteren is dan het vroegtijdig af moeten breken van een tragisch verlopen zwangerschap.
De filmmaakster schuwt geen enkel taboe en het is een ongekend dapper besluit geweest om door te blijven filmen terwijl de rouw en ongeloof haar leven compleet overnemen. Haar moed uit zich in grafische voorstellingen die de ruwheid en oneerlijkheid die het bestaan kunnen hebben treffend verbeelden. Je hart breekt wanneer Capai het kindje moet baren om er vervolgens meteen afscheid van te moeten nemen.
Incompatível com a Vida is rauw, echt en een ervaring die er flink inhakt. Het gaat je niet in de koude kleren zitten. Maar ook nare verhalen moeten verteld worden. Al is het maar om te beseffen dat miljoenen vrouwen deze tragedie jaarlijks overkomt.
Incompatível com a Vida is te zien bij MUBI.
