Gedurende de afgelopen anderhalf jaar werd de oplettende filmfan regelmatig attent gemaakt op de groeiende reputatie van de Japanse animatiefilm Spirited Away. Deze film van de hand van de maker van Princess Mononoke (Mononoke Hime), Hayao Miyazaki, werd allereerst de best bezochte film ooit in Japan, Titanic achter zich latend. Big deal, zou je zeggen, die Japanners zijn immers helemaal gek op stripjes en tekenfilmpjes. Maar toen de film buiten de Japanse grenzen in bioscopen en op festivals werd vertoond, bleken ook westerse critici en filmliefhebbers vrijwel unaniem in hun lof. De film won in 2002 de Gouden Beer op het festival van Berlijn (samen met Bloody Sunday), en dit jaar ook de Oscar voor Beste Animatiefilm. Ook in Nederland waren de commentaren binnen de kleine kring van anime-adepten die hem al hadden gezien, doorspekt met superlatieven. En tenslotte won Spirited Away de publieksprijs op het vorige maand gehouden Festival van de Fantastische Film.
Sinds 24 april jl. draait de film - eindelijk - ook in de Nederlandse bioscopen, en kan een groter publiek hier te lande eens gaan zien waar al die ophef nou over wordt gemaakt. Ik ben gisteren - eindelijk - gegaan, en werd niet teleurgesteld. Wat niet wil zeggen dat dit de beste film van het decennium is, zoals sommige commentaren suggereerden. Gelukkig verwachtte ik dat ook niet.
Wat Spirited Away wél is: een prachtig gemaakte, enorm fantasierijke sprookjesfilm die mij een bijna vergeten gevoel teruggaf, het gevoel dat ik had toen ik voor het eerst de boeken van C.S. Lewis voorgelezen kreeg, of toen ik als 10-jarig jongetje The Neverending Story in de bioscoop zag. Vanaf het moment dat het meisje Chihiro met haar ouders aan het eind van een donkere tunnel terechtkwam in een onbekende wereld, heb ik twee uur lang mijn ogen uitgekeken.
Over het verhaal zal ik zo kort mogelijk zijn; uitweiden over details doet in het geval van deze film alleen maar af aan de verwondering die je te wachten staat (als je nog van plan bent te gaan kijken). Het volstaat te zeggen dat de wereld waarin Chihiro en haar ouders per ongeluk terechtkomen bevolkt wordt door de meest wonderlijke figuren, geesten en dieren, en dat mensen er niet welkom zijn. Binnen de kortste keren worden Chihiro's ouders door de heks Yubaba veranderd in varkens, omdat zij zich tegoed hebben gedaan aan een maaltijd die bedoeld was voor de goden. De enige manier om haar ouders te bevrijden en terug te keren naar haar eigen wereld, zo vertelt de mysterieuze jongen Haku haar, is een baan krijgen in het badhuis waarover Yubaba de scepter zwaait.
Wat volgt is een verhaal dat doet denken aan zowel 'The Wizard of Oz' als 'Alice in Wonderland' (en zelfs een beetje aan de Griekse mythologie), waarin Chihiro personages ontmoet die vrijwel nooit zijn wat ze lijken, en waarvan niet direct duidelijk is of ze haar goed gezind zijn. Deze figuren - de kami of geesten die volgens de Japanse mythologie alomtegenwoordig zijn in de natuur - en hun omgeving getuigen van de rijke verbeelding van Miyazaki, die zeker niet onder hoeft te doen voor bovengenoemde klassiekers. En hij heeft zijn fantasie meesterlijk vormgegeven.
Het kunstenaarschap en de aandacht voor detail van Miyazaki en de zijnen is indrukwekkend (vooral als je bedenkt dat deze film meer dan twee uur duurt, wat erg lang is voor een animatiefilm), en het is vooral dankzij de achtergronden in Spirited Away dat je je ondergedompeld voelt in deze sprookjeswereld. Niet door middel van de scherpte en de overtuigende driedimensionaliteit van moderne computeranimatie, maar door illustraties met de kleurenrijkdom, gelaagdheid en atmosferische effecten van een schilderij. Sommige shots, zoals van Chihiro midden in een bloemenveld en van taferelen die zij ziet tijdens een treinreis, zijn werkelijk adembenemend mooi. En op de één of andere manier is die artistieke aanpak precies het element dat dat gevoel waar ik het over had, het gevoel dat je als kind had wanneer je in een spannend boek dook, weet op te roepen. Ik raad iedereen die zich dat gevoel herinnert, en het heel even terug wil, aan deze film te bezoeken.
