In 1095 riep Paus Urbanus II de bevolking op ten strijde te trekken tegen de heidense moslims, en de heilige stad Jeruzalem te heroveren. Zo begon de eerste kruistocht (er zouden er nog 8 volgen) en daarmee één van de gruwelijkste, bloedigste en krankzinnigste periodes uit de menselijke geschiedenis die nog immer een grote smet vormt op het huidige christendom. Al in 1995 had onze eigen Paul Verhoeven het plan om een film genaamd Crusades te maken over deze periode. Wie zou immers beter de waanzin en het bloedvergieten in al zijn gore details kunnen verfilmen dan Paul? Samen met Arnold Schwarzenegger had hij het al bijna helemaal rond. De voorbereidingen voor de opnames waren al begonnen, maar op het laatste moment werd vanwege financiële problemen de stekker uit het project getrokken. Nu - 10 jaar later - heeft Sir Ridley Scott het geld wel bij elkaar gekregen en heeft hij zijn wens om ooit eens een ridderfilm te maken kunnen verwezenlijken. Het is een groots en indrukwekkend schouwspel geworden, dat toch niet geheel kan bevredigen.
Het is 1186 en ergens in Frankrijk rouwt Balian de dorpsmid om het verlies van zijn vrouw en kind als hij bezoek krijgt van Godfrey van Ibelin, dienaar en baron van koning Baldwin, die zegt zijn vader te zijn. Godfrey vraagt Balian om met hem mee terug te gaan naar Jeruzalem en samen te strijden voor het behoud van de vrede en om te zijner tijd zijn titel over te nemen. Balian gaat uiteindelijk in op het verzoek en reist met Godfrey mee naar Jeruzalem. Tijdens de reis raakt Godfrey dodelijk gewond en vlak voor hij sterft belooft Balian hem op te volgen als dienaar van de koning en zijn eed hoog te houden. Eenmaal in Jeruzalem aangekomen ontmoet hij de aan lepra lijdende koning Baldwin (goed gespeeld door een onherkenbare Edward Norton) die met veel toewijding de fragiele vrede tussen de christen en moslims in stand probeert te houden. Als de Koning uiteindelijk sterft komt de wrede Guy de Lusignan aan de macht. De vrede zal onder zijn leiding geen stand houden en een oorlog is onvermijdelijk. Tijd voor Balian om zijn vaders eed na te komen; langzaam aan werkt hij zich op tot een groot leider en een eervol ridder, die het volk van Jeruzalem moet beschermen in de aankomende oorlog.
Het vakmanschap van Scott (Alien, Gladiator, Black Hawk Down) is onmiskenbaar. Ieder beeld is van grote schoonheid en perfect gearrangeerd. Scotts verbeeldingskracht resulteert in een volmaakt geloofwaardige illusie. Maar alle pracht en praal kunnen toch niet verdoezelen dat het een opmerkelijk vlakke vertelling is. Het verhaal springt van de hak op de tak en het kan dan ook haast niet anders dan dat er flink in de film is geknipt, mogelijk omdat de oorspronkelijke versie veel te lang was. Er wordt bijvoorbeeld maar heel weinig aandacht besteed aan achtergronden en motivaties van de verschillende karakters waardoor ze nauwelijks diepte krijgen en hun doen en laten de kijker nogal koud laat. Orlando doet het met zijn bebaarde en besmeurde gezicht op zich best goed als heldhaftige kruisvaarder, maar de matig uitgewerkte karakters spelen eigenlijk de gehele cast parten. Verder worden veel belangrijke en ingrijpende gebeurtenissen er uiterst beknopt en in een veel te vlot tempo doorheen gejakkerd. Het ene moment rouwt Bailan nog om zijn vrouw en kind, en vervolgens staat Balian in het beloofde land waterputten te scheppen en te sjansen met Sibylla, de zuster van de koning, terwijl hij de plaatselijke bewoners leert hoe je je tuintje groen houdt. Ondertussen heeft hij dan nog wel een priester vermoord, zijn kersverse vader verloren, is met een boot op zee vergaan, aangespoeld, verdwaald in de woestijn en heeft het nog aan de stok gekregen met een kwaaie moslim. En dat alles lijkt zich binnen een tijdsbestek van een paar dagen af te spelen. Wat extra zuur is dat er daarnaast wel zeeën van tijd uitgetrokken worden voor allerlei pathetische dialogen over wie Jeruzalem toebehoort en waar het hemelse koninkrijk voor staat en meer van dat soort quasi-filosofische prietpraat.
Maar gelukkig beginnen in de tweede helft van de film dan eindelijk de grote oorlogshandelingen. De meeste daarvan kennen we al uit andere historische epossen en brengen nog niets nieuws. Maar als uiteindelijke aanval op Jeruzalem begint is het puur genieten van het imposante oorlogsgeweld. Vooral de scène waar het leger van Saladin Jeruzalem bestookt met gigantische blijden (van die katapultachtige slingertoestellen) waarmee grote vuurballen over de stadsmuren worden geschoten is fraai en ook de aanval met enorme verrijdbare belegeringstorens en de tegenaanval hierop is een lust voor het oog.
Politiek en/of godsdienstig gezien zal de film waarschijnlijk niet al te veel stof doen opwaaien. De makers hebben er dan ook een redelijk braaf verhaal van gemaakt en wilden niemand voor het hoofd stoten. De Moslims zijn wijze plichtsgetrouwe krijgers (ze komen dan ook uit het oosten) en de Christenen zijn vrome mensen en redelijk vredelievend. De enige echte badguys zijn voornamelijk de tempeliers. Deze Christenextremisten lopen continu amok te maken en zetten daarmee de breekbare vrede keer op keer op het spel. Als er al een statement gemaakt zou worden in deze film wat gelukkig niet het geval is - dan is het wel dat het echte gevaar van welke godsdienst dan ook in het fanatisme schuilt.
Uiteindelijk is Kingdom of Heaven zeker een film die het kijken waard is, al was het alleen al om de imponerende beelden, schitterende sets en prachtige muziek. Jammer van het verhaal dat wel veel zaken aanstipt maar nergens echt op ingaat, waardoor je nauwelijks verbondenheid met de film krijgt. Wie weet kan een director's cut of extended edition hier nog iets aan goed maken.
