Even een geschiedenis/literatuurlesje. Er is niet veel overgebleven van het werk van de dichter en toneelschrijver Aristophanes. Van de Griek, die vier eeuwen voor Christus leefde, is slechts een handjevol, veelal komische toneelstukken overgebleven, waarin vrouwen dikwijls een grote rol speelden. In zijn Lysistrata gooien ze zelfs hun seksualiteit in de strijd om de Peloponnesische Oorlog een halt toe te roepen. De vrouwen in het stuk besluiten namelijk onder aanvoering van titelfiguur Lysistrata om de seks met hun mannen in de ban te doen en zo de vrede af te dwingen. Het ontketent juist een ongekende strijd tussen de seksen, maar het leidt uiteindelijk toch tot een verzoening. Misschien zou het ook wel de oplossing zijn voor de huidige Griekse schuldencrisis.
De Roemeens-Joodse regisseur Radu Mihaileanu is bij het grote publiek vooral bekend door zijn voorlaatste regieproject Le Concert, een dramatische komedie over de leider van het Russische Bolshoi-orkest die werd ontslagen omdat hij Joodse muzikanten in bescherming nam. Voor Mihaileanu was het blijspel van Aristophanes een van de twee inspiratiebronnen bij het bedenken van het verhaal van The Source. De vanwege het Ceausescu-regime naar Frankrijk verhuisde filmmaker las daarnaast een verhaal over een klein dorpje in Turkije waar de vrouwen dagelijks hele krachttoeren moesten uithalen om de bevolking van schoon water te voorzien. Een staking was het gevolg met als doel om de mannen in de benen te krijgen. Zelfs de overheid moest zich er uiteindelijk tegenaan bemoeien.
The Source speelt zich volgens de begintitels af in Noord-Afrika of het Arabische schiereiland, waarmee de maker maar wil zeggen dat het zich dus eigenlijk overal kan afspelen waar de vrouwen moeten zwoegen om het dagelijkse leven draaiende te houden. We maken kennis met de vrouwen van een Arabisch bergdorp. Dagelijks moeten ze de bergen in om water te halen. Het heeft tot riskante valpartijen en vele miskramen geleid. De uit het zuiden afkomstige vreemdeling Leïla, die getrouwd is met de zoon van de norse Fatima, is het zat dat de mannelijke bevolking maar een beetje in het café rondhangt, terwijl de vrouwen hun leven en dat van hun ongeboren kroost riskeren om aan water te komen. Ze besluit net als Lysistrata om het huwelijk niet langer te consumeren. Zolang de kerels niet wat actie gaan ondernemen om zelf water te halen of een waterleidingsysteem te bouwen, wordt er niet meer gesekst.
Het verwende popcornpubliek dat al bij voorbaat de neus ophaalt bij alles wat niet Engels of Nederlands gesproken is, zal niet in de startblokken staan om naar een Arabisch gesproken film als deze te gaan. Jammer, want zo gaat er veel moois aan hun neus voorbij. Mihaileanu heeft een verrassend toegankelijk en universeel komisch drama opgetuigd, waar ook de westerling gemakkelijk herkenning uit kan halen. Je zou The Source zelfs als een musical kunnen omschrijven, want de volhardende dames uiten hun ongenoegen binnen de groep en naar hun mannen toe regelmatig in gezang. De 'women-stick-together'-boodschap is weliswaar krachtig aanwezig, maar binnen de groep vrouwen is er wel degelijk een rang- en pikorde. Er heerst haat, nijd en afgunst, maar er wordt ook geluisterd naar de goede raad en bedoelingen van de oudste vrouw, die de bijnaam 'Oud Geweer' draagt.
Misschien is het wel Mihaileanu's eigen achtergrond die ervoor heeft gezorgd dat The Source voor buitenstaanders zo probleemloos te bekijken is. De filmmaker achtte zichzelf eerst niet geschikt voor de regie. Niet alleen is hij een man, maar hij heeft ook een Joodse afkomst en heeft zich moeten verdiepen in de islamitische gebruiken, normen en waarden. De afstand die Mihaileanu door zijn inspanningen en zelfstudie tot het onderwerp heeft verkleind komt The Source ten goede. Maar er wordt voor de onwetende kijker voldoende uitgelegd om het verhaal en de bijbehorende nuances te kunnen doorgronden. Het heeft geresulteerd in een vrijgevochten, zelfs dapper feministisch drama, dat complexe thema's met een lach en een traan behandelt.
Helemaal in balans lijkt het verhaal overigens niet. Zo verschijnt er halverwege een entomoloog ten tonele die het dorpsleven en dan met name dat van Leïla en haar man, onderwijzer Sami, in de war schopt. Een soapy aanpak loert om de hoek, maar Mihaileanu gooit er toch genoeg verdieping in om niet in oppervlakkigheid en luchtigheid te verzanden. Als aan het eind de losse eindjes aan elkaar geknoopt worden, worden Mihaileanus gaven als verhalenverteller maar weer eens onderstreept. Het juweeltje The Source wacht het tragische lot om in kleine arthousezaaltjes weggestopt te worden, maar verdient een breed publiek dat wel eens meer van de wereld moet zien dan zijn eigen achtertuin.
