in Recensies
Update:
Toen de Ierse acteur Cillian Murphy met de Vlaamse regisseur Tim Mielants aan de serie Peaky Blinders werkte en vervolgens diens langspeeldebuut De Patrick te zien kreeg, klikte het meteen. Murphy zag in hem ook een veelzijdig man die zijn lievelingsproject vorm kon geven. Hij omringde zich met andere vrienden zoals Matt Damon (producent) en Enda Walsh (scenarist). Op basis van die namen zou je denken dat dit een groots opgezet project is. Maar de eenvoud, gevoeligheid, subtiliteit en ingetogenheid druipt van Small Things Like These af.
In 1993 verkochten de Sisters of Our Lady of Charity in Dublin een stuk grond. Daar werden honderdvijvenvijftig lichamen van vrouwen en kinderen gevonden. De zusters hadden de overlijdens nooit aangegeven. Die vondst leidde tot publieke verontwaardiging, een ophefmakende documentaire Sex in a Cold Climate (1998) en een fictiefilm The Magdalene Sisters (2002). De kettingreactie van revelaties onthulde de wreedaardigheid van katholieke nonnen in de zogenaamde Magdalena-wasserijen, asielcentra voor jonge vrouwen die verstoten werden omdat ze ongewenst zwanger waren of 'losbandig' gedrag vertoonden. Die vrouwen werden generaties lang uitgebuit en fysiek en psychisch mishandeld.
In Ierland en elders in de wereld sloeg het schandaal rond de Magdalena-wasserijen in als een bom en kreeg nog eens extra aandacht toen het #MeToo-tijdperk losbarstte. De Ierse schrijfster Claire Keegan (The Quiet Girl) schreef er In 2021 een heel eigenzinnige novelle over die vrij snel opgepikt werd door Cillian Murphy (of eigenlijk zijn vrouw, vertelt de regisseur ons), die er een persoonlijk filmproject van maakte. Met het succes van Oppenheimer en zijn contacten met Artists Equity, het productiebedrijf van Matt Damon en Ben Affleck, ging de bal al snel aan het rollen.
De toeschouwer bekijkt het verhaal, dat zich in 1985 rond Kerstmis afspeelt, voor honderd procent vanuit het standpunt van William 'Bill' Furlong, een kolenhandelaar in het zuiden van Ierland. Hij is een introverte kerel die dol is op zijn familie en een hart heeft voor zijn medemens. Een van zijn haltes om kolen te leveren, is het klooster dat geleid wordt door moeder-overste Mary. Normaal gezien zet Bill daar geen voet binnen. Maar het gebeurt toch en hij wordt meteen aangeklampt door een jonge vrouw die smeekt om haar naar de rivier te brengen zodat ze zich kan verdrinken.
Scenarist Enda Walsh, die heel trouw bleef aan het dunne boekje (slechts honderdachtentwintig pagina's) van Keegan, voelde zoals de schrijfster geen behoefte om veel uit te weiden over de Magdalena-wasserijen. Intussen weet ieder geïnformeerd mens wat er achter de muren van die katholieke opvangtehuizen voor 'gevallen' vrouwen gebeurde. Naarmate het verhaal evolueert, stel je trouwens vast dat de film niet de zoveelste aanklacht wil bieden. Small Things Like These profileert zich in de eerste plaats als de karakterstudie van een man de geleidelijk aan een link legt tussen het heden en zijn eigen verleden.
Er is bitter weinig verhaal, omdat de essentie rond een innerlijk conflict draait. De derde akte ontbreekt zelfs. Regisseur Tim Mielants heeft zijn camera dezelfde kenmerken meegegeven als Bill: stil en constant observerend. Maar wanneer hij dan die camera op Bill richt, zie je iemand die eindeloos piekert. Wat heeft hij gezien? Waarom voelt hij een connectie - vandaar de flashbacks - met zijn jeugd? Wat zijn de morele implicaties van wat hij zag? Films worden meestal bepaald door het script, maar hier geven de regisseur en hoofdacteur het werk vorm.
Uiteindelijk blijkt Bill iemand die het juiste wil doen. Maar hij wordt in dat streven onder druk gezet door moederoverste Mary, een heerlijk duivelse Emily Watson die het maximale haalt uit haar beperkte rol, en de rest van de maatschappij. De gevolgen van de morele keuze die hij (al dan niet) maakt, krijgt de toeschouwer niet te zien. Maar uit wat er voorafging, kan iedereen zijn eigen conclusie trekken. Small Things Like These is antispektakel, waardoor hij misschien geen groot publiek zal trekken. Dit kleinood is echter de ideale kerstfilm voor dit jaar.
Lees ook ons interview met regisseur Tim Mielants.
