in Recensies
Update:
Elizabeth en haar partner wilden graag een kind, dus werd ze zwanger. Na de geboorte ging het echter niet goed met haar, en dat is nog zacht uitgedrukt. Voorbij postpartum depressie is er postpartum psychose, een zeer gevaarlijke toestand (die gelukkig verholpen kan worden). Elizabeth herkende in haar gedrag dat van vrouwen die honderden jaren geleden als heks op de brandstapel werden gegooid. Dus besloot ze de twee onderwerpen aan elkaar te linken in een documentaire.
Het gaat al mis bij de start: een tekst in beeld geeft aan dat de personages zijn gebaseerd op echte mensen uit de geschiedenis. Maar dit blijkt slechts een fragment uit een fictiefilm, waarmee Witches is doorspekt. Daarna volgt de verklaring voor de titel van deze documentaire: regisseur Elizabeth Sankey is al vanaf kinds af aan fan van heksen.
Sankey vindt zichzelf uniek omdat ze zich als meisje niet voelde aangetrokken tot prinsessen in roze jurken. Foto's van haar als kind worden afgewisseld met beelden van haar nu. Is dit slechts een kort moment, waarin ze zichzelf even voorstelt voordat het over iets anders gaat? Nee, Elizabeth neemt zelf de hele eerste helft van haar film in beslag.
Pas wanneer ze ook anderen aan het woord laat, wordt het interessant. Nu is het niet meer de grote 'arme ik'-show, maar het aankaarten van een afgrijselijke aandoening waar alle recent bevallen vrouwen last van kunnen krijgen: postpartum psychose. Iedereen die er nog nooit van gehoord heeft, en dat zullen er veel zijn, zou er over moeten horen.
Vrouwen die hier plots aan lijden, na de geboorte van hun kind, krijgen het van kwaad tot erger. Visuele en tactiele hallucinaties, en zo'n grote angst om hun kind iets aan te doen dat ze bereid zijn het te vermoorden en dan zichzelf - puur om van de ellende af te zijn. Vooral het zien van monsterlijke schaduwen en het gevoel dat er iets onnatuurlijks in de kamer aanwezig is rijmt met verhalen van vrouwen die vroeger beschuldigd zijn van hekserij.
Sankey claimt dat al die vrouwen die door de tijd heen wereldwijd gedood zijn omdat men in die tijd meenden dat ze heksen waren, allemaal aan postpartum psychose geleden moeten hebben. Want, immers, ze gaven zonder gedoe toe dat zij hun kind iets trachtten aan te doen.
Bij die conclusie negeert Sankey de algemene kennis over dat vroeger heel wat mensen net zo lang gemarteld werden totdat ze bereid waren om te bekennen - of ze nou schuldig waren of niet. Of dat sommige vrouwen ook van hekserij beschuldigd werden omdat ze brood aten dat gemaakt werd van graan waar een parasiet op zat. Dit leidde tot hallucinaties en stuiptrekkingen. En zo waren er nog heel wat andere redenen die tot een dodelijke beschuldiging konden leiden.
Een deel van deze 'heksen' zou best slechts vrouwen met postpartum psychose kunnen zijn geweest. Maar hoe groot dat deel is, is niet aan Sankey om even uit de losse pols te bepalen. Daar komt ook nog eens bij dat deze documentaire niet uitsluitend beelden gebruikt uit films over heksen. Letterlijk alles dat aansluit bij een bepaald zinnetje krijgt een bijbehorend fragment uit elke willekeurige film. Als het maar lekker spannend oogt.
Dit alles doet het onderwerp geen recht aan. De aandoening is groter dan Elizabeth, het voelt niet respectvol dat ze zo de schijnwerper op zichzelf richt, gehaaste conclusies trekt en het beeld voor de rest vult met plaatjes uit voornamelijk horrorfilms om een enge sfeer te creëren. Dan is er tegen het einde ook nog haar diagnose dat vrouwen een heksenverbond moeten hebben. Een groep vrouwelijke vrienden om onvoorwaardelijke steun bij te vinden.
Dat is op basis van een sterke observatie: niet alleen mannen nemen vrouwen te vaak niet serieus wanneer er een groot probleem is, zelfs vrouwen onderling staan vaak paraat om een andere vrouw de grond in te stampen. Dat is een pijnlijke waarheid, maar misschien is het beter om daar een aparte documentaire over te maken. Want dat zorgt voor meer problemen dan alleen dat de psychose te laat wordt ontdekt.
Wat ze helaas totaal niet ter sprake brengt is dat het ook in orde is om geen kinderen te nemen. Sankey gaat ervan uit dat iedere vrouw een kinderwens heeft én tracht te vervullen. Daar zal niet iedereen in het heksenverbond het mee eens zijn. Maar postpartum psychose bestaat, is niet zeldzaam en dient zeker bekend en besproken te worden. Dit doen via de 'kijk mij en mijn liefde voor heksen'-weg is helaas niet de juiste.
Witches is te zien bij Mubi.
