in Recensies
Update:
Como el Viento ('zoals de wind') is een liefdesliedje over verbinding en zelfopoffering. Het speelt op de autoradio van twee ambulancemedewerkers die de Spaanse kust in de buurt van Gibraltar in de gaten houden. Met de regelmaat van de klok spoelen de lichamen van vluchtelingen aan die zijn vertrokken vanuit Marokko. Als de songtekst "vanmorgen kleedde jij je in geluk" voorbijkomt, zet Luis de radio uit. Het geluk van de ochtend vervliegt voor velen bij de eerste zonnestralen. Luis en zijn collega Raul redden nog een zwerfhond uit het water, maar veel meer fortuin zal de dag niet brengen.
Het echtpaar Iris en Wouter maakt de overtocht door de Straat van Gibraltar veilig per veerboot. Samen met hun twee zoontjes zijn ze op weg naar huis. De sfeer is echter gespannen en vol kleine irritaties en frustraties. De gezinsleden kibbelen en een Frans voetbalteam dolt iets te lang met een van de zoons. Op de boot slentert iedereen maar een beetje rond, soms samen, soms apart. Onheil hangt in de lucht.
In een derde verhaallijn zien we dat de kapitein van het schip zijn vrouw en zwangere dochter mee aan boord heeft gesmokkeld. Het is een gedwongen vlucht. Het doel is het Spaanse vasteland, ver weg van de ogen van bekenden die de buitenechtelijke zwangerschap niet licht op zullen vatten. Kapitein Bukhim staat onder zware druk en maakt zijn vrouw verwijten: "Jij met je vrije opvoeding; ze is een hoer."
Como el Viento is een rauw, realistisch drama waarin de levens van deze mensen elkaar kruisen, maar zich ook weer van elkaar verwijderen. De film doet qua ongenadige hardheid en contrasten denken aan Babel van Alejandro G. Iñárritu, die toevalligerwijs ook deels in Marokko speelt. Iedereen heeft zijn eigen zorgen en angsten, maar moet daarnaast navigeren tussen de behoeften en gevoelens van de anderen. Het leidt tot een omineuze film die zich op geen enkele manier achter fantasie verstopt.
De lange shots en naturalistische flow van de handelingen en gesprekken verraden de ruime ervaring van regisseur Jacqueline van Vugt als documentairemaker. We zitten dicht op de huid van de protagonisten en dat is een beklemmende ervaring. De niet aflatende spanning zorgt voor een onaangenaam, maar ook verrijkend schouwspel. Hoewel er niet veel vluchtelingen in beeld komen, voorziet de harde realiteit van hun lot alle gebeurtenissen van een extra dimensie. Je kunt Como el Viento niet kijken zonder dat een knagend gevoel zich door je lichaam verspreidt.
Van Vugt maakte met Borders (2013) en Onderkomen (2018) al eerder films over de vluchtelingenproblematiek in het Middellandse Zeegebied. Haar engagement toont een diep inzicht in de complexiteit van de materie en de individuele impact die ermee gepaard gaat. De familie van kapitein Bukhim, Raul en Luis, maar ook het Nederlandse echtpaar krijgt te maken met de tol die die grote watermassa tussen Afrika en Europa van zovele levens eist.
De film zet aan het denken over vraagstukken die al vaak in cinema zijn behandeld, maar die hier -doordat ze niet in hapklare brokken worden aangeboden - extra hard aankomen als de kijker zich van zijn eigen denkwijze en (wellicht) vooroordelen bewust wordt. Is het ene leven meer waard dan het andere? En hoever ga je om je geliefde of die van je medemens te vinden en te redden? Dat laatste hoeft niet alleen om situaties van leven en dood te gaan, maar kan ook in de ambigue werkelijkheid van het alledaagse plaatsvinden.
Wouter is op een gegeven moment zijn zoontje even kwijt, maar schroomt om een paar Nederlandse meisjes te vragen of zij hem hebben gezien. Dit tot grote irritatie van Iris die al overal heeft geïnformeerd. Iets belet de vader om de mogelijke ernst van de situatie in te zien en daarnaar te handelen; hij wuift het in zijn eigen gedachten en naar de buitenwereld toe eigenlijk weg. Het is makkelijk om hem hiervoor te veroordelen, maar misschien is dit ook de houding die wij zelf aannemen tegenover anderen, zelfs als de nood schrijnend is.
Como el Viento is geen documentaire, maar de bekende gezichten van bijvoorbeeld Hadewych Minis en Gijs Naber die het zoekende echtpaar spelen, halen de kijker geen moment uit de illusie dat dit verhaal om echte mensen draait. Echte mensen, met echte onvolkomenheden, zowel kleine als grote. Het is de verdienste van de acteurs (de hele internationale cast is vreselijk goed), maar zeker ook van de regisseur die hen alle ruimte geeft om te improviseren en hun personages te laten ademen. Para que me sienta como el viento que mece mi cuerpo - zodat ik me als de wind voel die mijn lichaam wiegt.
