Onze oosterburen beschouwen film terecht als een krachtig medium om hun complexe geschiedenis onder ogen te zien en te verwerken. Naast de Tweede Wereldoorlog is er de laatste jaren ook veel aandacht voor het voormalige Oost-Duitsland en de hereniging. De veiligheids- en inlichtingendienst die in de jaren vijftig werd opgericht hield hele rapportages bij over wat de DDR-burgers zoal uitspookten. Als je een beetje opviel op het maatschappelijke vlak kon je maar beter je beste vrienden en zelfs je familie niet vertrouwen. Het bekendste voorbeeld van de ijzeren greep die de Stasi op vooral de intellectuele of artistieke burger had, blijft natuurlijk Das Leben der Anderen. Het eveneens Duitse Barbara benadert het vanuit een geheel andere, kleinere invalshoek.
De onheilspellende plattelandsthriller van Christian Petzold is ongrijpbaar en onbeduidend ingevuld. De setting is verfrissend en mysterieus tegelijkertijd. Titelpersonage Barbara wordt vertolkt door Nina Hoss, een actrice die bij ons al een tijdje niet meer in de arthousebioscopen te zien is geweest. Ze speelt een kinderarts in 1980, die door de overheid naar het platteland is verbannen, omdat ze een uitreisvisum wilde aanvragen. Barbara kan maar moeilijk wennen aan haar nieuwe woon- en werkomgeving. Ze vindt het lastig om haar directe collega en baas André te vertrouwen. De weg van werk naar huis legt ze af op de fiets en benut ze als smokkelroute en als middel om in contact te komen met haar vriend Jörg.
Er is noodgedwongen een merkwaardig contrast tussen werk en privé ontstaan. Barbara is continu op haar hoede als het om contacten met collegas en dorpsbewoners gaat. Ze heeft geleerd om haar emoties compleet af te sluiten, maar laat ze nog wel de vrije loop als het om de zorg voor haar jeugdige patiënten gaat. Naast het continu dreigende gevaar is het deze mix die Petzolds dramatische thriller voorstuwt, al haalt de scenarist en regisseur er niet alles uit. Hij heeft hierbij veel vertrouwen gesteld in zijn muze Hoss en de aandachtsspanne en lange adem van zijn publiek. Barbara permitteert zich een flinke aanloop en doet de verwachtingen continu bij- en vooral uitstellen. Petzold heeft er echter het volste vertrouwen in dat hij met al het vage gedoe rondom Barbara de aandacht van het publiek weet vast te houden.
Er is binnen de goed getroffen beklemmende setting en dankzij het uitstekende acteerwerk van Hoss en haar mannelijke tegenspeler Ronald Zehrfeld genoeg ruimte om de zaken dreigend te houden zonder alles te hoeven uitkauwen. Ingewikkelde ontmoetingen en geheimzinnige pakketjes zijn nog wel te snappen, maar je moet harder werken om scènes zonder evidente samenhang aan elkaar te lassen. Het gaat soms ten koste van emotionele betrokkenheid en sympathie voor de hoofdpersoon. Tegelijkertijd zit er weer veel lading in bijvoorbeeld een simpel etentje bij baas André, Barbaras eenzame fietstochten terwijl de wind om haar oren giert en de vele triviale maar onaangekondigde bezoekjes waarmee ze vereerd wordt. Persoonlijke smaak bepaalt vervolgens of je hier wat mee kunt of het toch allemaal te veel los zand vindt.
Barbara steunt sterk op kleine aanwijzingen voor zeer devote kijkers. Dit wordt al geïllustreerd door het moeilijk te duiden plot. Uit omgevingsfactoren moet je afleiden met welke tijd en milieu we te maken hebben. Het woord Stasi wordt niet in de mond genomen. Als er plotmatig wat meer duidelijkheid wordt gecreëerd zal deze verlossing zich voor sommigen die al met de jas in de hand staan te laat aandienen. Petzold kiest heel bewust en gecontroleerd voor het uitdelen van zachte, subtiele speldenprikjes. Het introverte Barbara is de officiële Duitse inzending voor de komende Oscars.
