Praten, dat is het voornaamste wat er gebeurt in Winter Sleep. Ruim drie uur lang luisteren we naar dialogen die haast geïmproviseerd lijken, zo natuurlijk en bijna nonchalant komen ze over. Maar intussen gaat iedere discussie of ruzie impliciet over diepgeworteld, menselijk drama. Een film die schittert in subtiliteit. Filmmaker Nuri Bilge Ceylan won er op het Filmfestival van Cannes de hoofdprijs mee.
Drie jaar geleden kreeg de Turkse regisseur op het prestigieuze festival al de juryprijs voor Once Upon A Time in Anatolia, een magistrale film over een klein groepje mensen dat midden in de nacht moet rondrijden om een lichaam te vinden. Het was niet zozeer het plot dat ertoe deed, maar meer de manier waarop Ceylan in een sereen tempo en een betoverende sfeer zijn personages tot echte mensen maakte.
Winter Sleep is de overtreffende trap van die film geworden. Het drama leunt nog minder op een afgebakend verhaal, maar haalt terloops - op een manier die volkomen naturel aanvoelt - meer universele themas aan. Zo genuanceerd, zo realistisch en invoelbaar, en met zo veel gevoel voor sfeer, dat de speelduur geen seconde te lang aanvoelt.
De film speelt zich af in de bergen middenin Turkije, een plek waar af en toe een toerist langskomt, maar waar - zeker in de winter - vooral isolement en eenzaamheid heersen. Aydin runt er samen met zijn vrouw Nihal een hotel, uitgehouwen in de rotsen. Echt druk wordt het niet in de wintermaanden, dus is er genoeg tijd om andere dingen te doen. Aydin houdt zich vooral bezig met artikelen schrijven voor een lokale krant. Iets waar hij zelf veel gewicht aan geeft, maar waar zijn zus Necla, die bij hen de winter doorbrengt, lacheriger over doet.
Ergens halverwege de film zorgt dat voor een discussie tussen broer en zus die ruim een kwartier in beslag neemt. Het gesprek wordt steeds venijniger, maar waar het echt om draait, is wat niet expliciet wordt gezegd. Zonder het te benadrukken, maakt Ceylan duidelijk wat voor mensen dit zijn en wat voor achtergrond ze hebben. Dat gaat de hele film zo door. Steeds beter begin je daarmee ieder personage in deze film te begrijpen. Elke dialoog maakt Winter Sleep weer een stukje genuanceerder en menselijker. Het secuur geschreven scenario lijkt wat dat betreft wel op dat van de Iraanse Oscarwinnaar A Separation: ieder personage is zo goed uitgediept, dat alle kanten van dit drama over menselijke verhoudingen volkomen plausibel zijn.
Dat het niet goed gaat in de relatie tussen Aydin en Nihal, of dat Aydin onenigheid heeft met een huurder, wordt daarmee dus extra schrijnend. Niemand heeft kwaad in de zin, maar intussen schuren alle verschillende persoonlijkheden tegen elkaar. Op een delicate manier komen daarmee grote themas aan bod. Over familiebanden, (het gebrek aan) humaniteit, klasse- en sekseverschillen, en ouder worden. Ceylan geeft geen boodschap mee, maar toont hoe mensen in elkaar steken en hoe ze elkaar vormen. Het ijzersterk gespeelde, melancholisch stemmende Winter Sleep getuigt van een diep begrip voor de mensheid.
