in Recensies
Update:
Politiek en media, vooral sociale media, zijn vandaag de dag onlosmakelijk met elkaar verbonden. De media kunnen potentiële kiezers beïnvloeden en dat is gevaarlijk wanneer ze gekleurd te werk gaat. Politieke partijen en presidentskandidaten proberen met man en macht de media te beheersen, want daarmee halen ze stemmen binnen. De zaken lagen compleet anders toen de politiek het moest doen met wat kranten en misschien een bioscoopjournaal. Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog was er echter één man die de media maximaal wist in te zetten.
In het vermaarde Der Untergang zagen we hoe Joseph Goebbels, minister van Volksvoorlichting en Propaganda, vlak voordat hij en zijn vrouw Magda zich van het leven beroofden ook hun zes kinderen ombracht. Goebbels speelde hier nog een bijrol, terwijl hij toch hoofdverantwoordelijk was voor het bevorderen en verspreiden van de nazi-ideologie onder de bevolking en het hooghouden van het moreel tijdens de oorlog. Na het zien van Leni Riefenstahls Olympia over de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn werd Goebbels zich bewust van de immense kracht van het beeld.
De tweede speelfilm van filmmaker Joachim Lang luistert naar de titel Führer und Verführer en slaat met deze titel de spijker op zijn kop. Want deze biopic handelt niet alleen om het aanvoeren - al dan niet onder zeer bedenkelijke motieven - maar vooral om het verleiden van het Duitse volk. Toch krijgen we ook veel van de mens Goebbels te zien en dan vooral zijn privéleven. Het huwelijk met Magda is een sleur en Joseph vindt dan ook zijn heil buiten de deur, bij maîtresse Lída Baarová.
Tussendoor zien we de plannen van Adolf Hitler om alles wat er misgaat in de samenleving in de schoenen van het Joodse volk te schuiven. Lang bouwt op naar de laatste dagen van de oorlog, nadat de nazi's bakzeil haalden in Stalingrad maar desondanks de steun van het volk probeerden vast te houden. In zijn scenario stelt Lang de zaken soms wel wat simplistisch voor. Vooral de dialogen doen regelmatig de wenkbrauwen fronsen.
Scenaristen die historische gebeurtenissen moeten zien te verbeelden, hebben er wel vaker een handje van om de dialogen zo voor de hand liggend te schrijven, dat geen mens zich kan voorstellen dat de betrokkenen daadwerkelijk zo over die belangrijke gebeurtenissen spraken. Of omdat de impact en context van de gebeurtenis op dat moment nog helemaal niet helder was, of omdat ze de nuances missen door enkel te focussen op wat het grote publiek over de gebeurtenis weet.
De Nederlandse scenarist en schrijver Tomas Ross maakte er bij zijn series over de Oranjes haast zijn handelskenmerk van en Lang doet hier hetzelfde met Joseph Goebbels. Want het is niet echt geloofwaardig dat de propagandaminister op een feestje zijn veelal naïeve, enigszins beschonken gesprekspartners even helder uit de doeken doet met welke trucjes hij het Duitse volk in probeert te palmen. Nee, de werkelijkheid moest veel subtieler en vooral geraffineerder zijn geweest dan het op tafel leggen van de propagandastrategie van de nazi's.
Lang raakt meer bij het verbeelden van de relatie tussen Goebbels en Hitler. De rijkskanselier kwam bij de familie over de vloer en pareerde kritiek van de kinderen met humor en relativeringsvermogen. Ook slaagt de filmmaker er vrij aardig in om de slinkse werkwijze van Goebbels in het salonfähig maken van verwerpelijk gedachtengoed neer te zetten. Toch is het regelmatig gemakzucht troef, alsof de persoon en handelen van Goebbels nog even flink aangezet moesten worden.
