Er lijken weinig genres zo solide als de natuurdocumentaire. Maar ook deze tak van de filmkunst is aan trends onderhevig. Zo werd het na de millenniumwisseling populair om menselijke eigenschappen op dieren te plakken. Het gevolg waren gekunstelde narratieven over marcherende pinguïns of ondeugende chimpansees waar het publiek wel degelijk warm voor liep. Daarna kwam de trend in zwang om het leven op onze planeet met technisch hoogstaande middelen in beeld te brengen.
Een goede degelijke natuurdocumentaire valt en staat toch met een hoge informatiedichtheid en oogstrelende en vooral aandoenlijke beelden. De meester van de natuurdocumentaire is natuurlijk de stokoude David Attenborough, die al bijna de honderd aantikt. Na decennialang zijn diensten aan te hebben geboden aan de BBC, gaat de gelauwerde Brit sinds enkele jaren in zee met National Geographic en Netflix. Zijn zoetgevooisde stemgeluid is in staat om zelfs de grootste natuurhater overstag te laten gaan.
Secret Lives of Orangutans volgt een groep roodharige mensapen in het noordelijkste puntje van het Indonesische eiland Sumatra. Waar de orang-oetan ooit nog vrijwel het gehele eiland bevolkte, is de soort door toedoen van de mens ernstig teruggedrongen. De voice-over van Attenborough rept maar mondjesmaat over deze ecologische wandaad. In plaats van enkel het slechte nieuws te verkondigen wordt de aandacht verlegd naar al het moois dat de apensoort te bieden heeft. Want pas sinds enkele decennia weten we een stuk meer over deze prachtige dieren.
Niet voor niets vertelt Attenborough ons dat de orang-oetan zeker dertig uiterlijke kenmerken met ons mensen deelt. Het camerateam filmde de groep apen in het bosgebied van Suaq. Hoofd van de stam is de reproductieve Friska die inmiddels heel wat kinderen - en indirect - kleinkinderen heeft voortgebracht. Een van hen, Eden, zet de eerste eigen stapjes in het regenwoud. Ondertussen ontlenen de mannen van de stam hun kracht aan de grootte van hun wangkwabben, door Attenborough heerlijk Brits uitgesproken als 'flenges'.
Cordey's documentaire is er een van weinig opsmuk. Met prachtige beelden laat hij de vindingrijkheid en sociale vaardigheden van de mensapen zien. Orang-oetans leven doorgaans solitair, maar de hechte gemeenschap in Suaq is een grote uitzondering. Het enige dat echt storend werkt is de overdaad aan muziek. Of het nu kabbelende liftmuziek is of bombastische orkestwerken, Cordey heeft alles dicht geplamuurd met geluid, bedacht en uitgevoerd door ons mensen. Het was zo fijn geweest als we de geluiden van het oerwoud meer hadden gehoord.
Attenborough fungeert daarentegen allesbehalve als een stoorzender. Zijn kenmerkende vertelstem is zo relaxt dat de gedachten soms onbedoeld afdwalen. Attenborough, die als producent en regisseur al enkele jaren geleden met pensioen ging, is zo samengesmolten met het genre dat het moment waarop ook hij het tijdige voor het eeuwige verruilt een crisis voor het genre kan betekenen.
Secret Lives of Orangutangs is te zien bij Netflix.
