In The New Boy, een Australische productie van en met Cate Blanchett, wordt de precaire situatie van de inheemse bevolking anno 1941 nooit nadrukkelijk getoond. De kritische noten zitten vooral in de details. Aboriginalregisseur Warwick Thornton verspilt er ook weinig dialogen aan, maar schildert die details binnen adembenemende landschappen. De bedrieglijke eenvoud van dit drama heeft de prent intussen parten gespeeld. Wat je in de zaal te zien krijgt, is de ingekorte versie. Blijkbaar waren Warwick en Blanchett onzeker geworden na gemengde kritieken in Cannes.
Begin jaren veertig wordt een Aboriginaljongen afgeleverd bij een weeshuis in de outback. De verantwoordelijke priester is nergens te bespeuren en twee Aboriginals zorgen voor de enkele overgebleven kinderen. Zuster Eileen, die de leiding op zich heeft genomen, doet haar best om een status quo aan te houden, maar haar geloof is toch afgekalfd door de situatie. Ze drinkt zich regelmatig in slaap, houdt van leugens om bestwil en vloekt zich door moeilijke momenten. Wanneer New Boy zich begint te identificeren met Christus aan het kruis herpakt haar geloof zich, maar dat is voor korte duur.
Het verhaal is lichtjes gebaseerd op de ervaring van Thornton toen hij op een kostschool voor het eerst een kerk binnenstapte. Hij was verrast toen hij een gemartelde kerel aan een kruis zag hangen. Als kind begreep hij totaal niet waarom die man stierf voor onze zonden. New Boy begrijpt dat ook niet en dus wil hij Christus helpen. Maar met wat hij doet, choqueert hij zuster Eileen die hem wil indoctrineren met een dogmatisch katholicisme. Ze belandt zelfs in een crisis omdat zijn acties miraculeuze proporties aannemen.
Het opgedrongen geloof is slechts een van de thema's van The New Boy. Regelmatig verwijst Thornton naar andere problemen waarmee de inheemse bevolking te kampen had en nog heeft. Zo blijkt Sister Mum, de rechterhand van Eileen, kinderen te hebben die ze niet meer mag of kan zien. Dit verwijst naar de 'Stolen Generations', de Aboriginalkinderen die door de overheid van hun ouders werden weggenomen om ze te laten opvoeden door blanke adoptieouders. Een ander voorbeeld is het absurde bevel van de staat om inheemse weesjes als goedkope werkkrachten in te schakelen om de oorlogsindustrie draaiende te houden.
Wat de toeschouwer te zien krijgt, is helaas een versie die twintig minuten korter is dan de originele. De film werd voor het eerst vertoond in Cannes 2023, maar een deel van de pers ontving hem met gemengde gevoelens. Waarschijnlijk had die groep problemen met het feit dat het 'veel te trage' verhaal volledig werd verteld vanuit het standpunt van een jongen die mirakels kan verrichten en dat Thornton als visueel kunstenaar het vertikte om verbaal extra informatie te leveren. Thornton én/of Blanchett hebben zich vervolgens laten verleiden om hun werk te versnijden.
Dat is oprecht spijtig, want nu voelt de film gefragmenteerd aan en je mist ook enkele heel interessante scènes. Toch is The New Boy nog steeds de moeite. Warwick Thornton, de maker van heel boeiende films zoals Samson and Delilah en Sweet Country, zorgde voor geweldige beelden die soms doen denken aan die van de vroegere werken van Terrence Malick. Daarnaast leverden Warren Ellis en Nick Cave een intimistische soundtrack af die zich nooit opdringt.
Het is te hopen dat men ooit de originele cut zal uitbrengen. Voorlopig moeten we het stellen met een quasi verminkte versie van een sterke en zeer picturale film. Moraal van het verhaal: een filmmaker mag zich nooit laten leiden door wat de pers zegt.
