Wie de cinema van Vlaming Koen Mortier (Ex Drummer, 22 Mei, Engel) een beetje kent, weet dat hij met de voorhamer filmt. Zijn films zijn rauw, hard en 'in your face'. Met Skunk, gebaseerd op het boek van auteur en vormingswerker Geert Taghon, laat hij de toeschouwers een kijkje nemen in een gesloten instelling voor probleemkinderen. Aha, een Vlaamse Ken Loach dus? Zeker niet, Mortier gaat, zijn reputatie waardig, veel verder dan Loach. Je zou bijna kunnen spreken van sociale cinema op de rand van exploitatie. Dat hoeft echter niet negatief geïnterpreteerd te worden.
We volgen het hoofdpersonage Liam in een lange flashback nadat hij net uit de gevangenis is ontslagen. Liam werd bij zijn ouders weggehaald omdat die hem als een beest behandelden. Dat ouderpaar leefde in de smerigste omstandigheden en deed zich te goed aan drank- en seksfeestjes. Sociale begeleiders waren doodsbang wanneer ze een voet in dat ouderlijk huis zetten. Liam krijgt een kans om te ontsnappen via een verblijf in een tehuis voor verwaarloosde of misbruikte kinderen. Maar hoe goed de begeleiders het ook menen, het vluchthuis is zelf niet vrij van misbruiken.
Schrijver Geert Taghon, die jarenlang in de kinderpsychiatrie heeft gewerkt en het agressieve gedrag van getraumatiseerde jongeren bestudeerde, weet tot in de details hoe het leven in zo'n instelling verloopt. Je mag hem geloven. Maar Mortier wilde als scenarist en regisseur geen documentaire maken en besloot het basismateriaal te dramatiseren en te fictionaliseren. Authenticiteit is nog steeds troef, maar je kunt toch spreken van verhoogde realiteit.
In feite valt de film uiteen in twee delen. In het eerste deel ben je getuige van hoe Liam zich leert aanpassen in de instelling. In het tweede deel, het laatste half uur van de film, gaat de jongen door de hel omdat de begeleiders niet alle jongeren onder controle hebben. Met zijn rug tegen de muur komen Liams diepste gevoelens van haat en agressie naar boven die hij mixt met fantasieën uit extreme geweldfilms. Wat dus begon als een docudrama evolueert naar het einde toe in exploitation.
Je zou die aanpak kunnen aanvechten, maar Mortier wilde originele, provocerende en shockerende cinema die je niet zomaar in een vakje kunt duwen. Skunk is gefictionaliseerde realiteit en hyperrealistische fictie in mekaar gevlochten, een werk dat Britse sociaal drama's zonder overgang koppelt aan Italiaanse wraakfilms en een nachtmerrie waarbij je nooit helemaal weet of dit nu realiteit is of zich in het hoofd van de protagonist afspeelt. Indien je mee wil op deze schizofrene reis moet je niet alleen tegen een stootje kunnen, maar ook het bikkelharde en ultrarauwe universum dat Mortier schetst in de ogen durven kijken.
In tegenstelling tot zijn vroegere films volgen de personages wel een beter te begrijpen logica en zit het verhaal dramatisch goed in elkaar. Bovendien levert hoofdacteur Thibaud Dooms een prachtprestatie af en laat cameraman Nicolas Karakatsanis (Rundskop, I, Tonya, Cruella) nog eens zien hoe getalenteerd hij wel is. Dat maakt Skunk tot Mortiers beste film tot op heden.
Maar nogmaals, dit is geen film voor een lekker avondje uit. Liams ouders zijn geen mensen die een steek laten vallen, het zijn hysterische monsters die je doen kokhalzen. Skunk gaat dus wat verder dan wat Vlaams miserabilisme. En wanneer je je straks afkeert van die beerput op het scherm zal je overmand worden door een gevoel van machteloosheid en zelfs hopeloosheid. Dat heb je nu eenmaal met een film die zowel een nijdige aanklacht wil zijn als een flinke trap tegen je scheenbeen. Te nemen of te laten.
