Paul Blanca was een van de interessantste fotografen van Nederland. Zijn foto's provoceren en ontroeren. Het leven van Blanca kende genoeg uitdagingen: een valse beschuldiging van een bomaanslag en een verslaving aan drank en drugs. Documentairemaker Gieling richt zich met name op dat leven, en helaas wat minder op de prachtige kunst.
Wanneer je naar de foto's van Paul Blanca (1958-2021) kijkt, weet je zeker dat je ze nooit meer vergeet. Een shot van hem is als een spreekwoordelijke klap in je gezicht. Zo zijn er foto's van Blanca met palingen en een rat in zijn mond, een foto van Mickey Mouse gekerfd met een scheermes in de rug van de fotograaf, en een zeer aandoenlijke foto van een naakte Blanca die zijn eveneens naakte moeder in zijn armen draagt.
Regisseur Ramón Gieling is duidelijk fan van de fotograaf, en dan met name van de zelfportretten uit de beginperiode van zijn carrière. Die zwart-witportretten zijn wellicht een inspiratie voor Gieling die zijn documentaire in grijstinten draaide. De film toont niet alleen het werk van Blanca, maar beschouwt vooral zijn nogal turbulente leven.
Naast fotowerk zien we dan ook veel gesprekken met vrienden en bekenden van Blanca, waardoor een caleidoscopisch beeld ontstaat van wie de kunstenaar nu eigenlijk is. Zo spreekt de recent overleden fotograaf Erwin Olaf zijn bewondering voor hem uit. Hij roemt vooral de zelfportretten, maar hekelt zijn Sturm und Drang-houding. Volgens Olaf lag destructie altijd bij Blanca op de loer.
De bovenmatige interesse in het persoonlijke leven van Blanca is begrijpelijk. Sinds de Romantiek wordt het leven en het werk van een kunstenaar vaak op elkaar betrokken. We willen maar al te graag geloven in de mythe van de briljante en tevens getroebleerde artiest. In de documentaire wordt niet duidelijk hoe Blanca hier zelf instaat.
Op de vraag of hij vindt dat een kunstenaar moet lijden voor zijn werk, geeft hij een ontwijkend antwoord. Blanca is verslaafd geraakt aan drugs en alcohol. Hij probeert af te kicken, maar dit lukt niet. De fotograaf doet wat dat betreft denken aan kunstenaars zoals Herman Brood en Jules Deelder, voor wie drugsgebruik inspirerend was tot hun lichaam het niet meer aankon.
De bovenmatige aandacht van Gieling voor het persoonlijke leven van Blanca gaat ten koste van de aandacht voor zijn oeuvre. Zo maakte Blanca krachtige kleurenfoto's die niet in de film voorkomen. Ook is er geen oog voor zijn beroemde fotoserie over stierenvechten, waarbij hij echt stierenbloed gebruikte om te zeefdrukken.
Gieling gaat liever in op een groot drama in het leven van Blanca: een onterechte beschuldiging van een bomaanslag op kunstenaar Rob Scholte. Na de aanslag belde niemand hem meer, tentoonstellingen gingen niet door en de verkoop van zijn werk stagneerde. Blanca vertelt aangedaan dat Scholte nooit zijn excuses heeft aangeboden voor de valse beschuldiging.
Van alle mensen die over de fotograaf praten in de documentaire duidt Hans van Manen hem het scherpst. Zo merkt hij op dat ondanks het leed dat Blanca zichzelf aandoet in zijn zelfportretten (het dichtnaaien van de mond, een spijker slaan door een hand), hij niet het idee heeft dat Blanca een masochist is. Het moet de performer in hem zijn die tot dergelijke acties komt.
Hiermee benoemt de choreograaf een belangrijk aspect van het vroege werk van Blanca. Goedbeschouwd was hij in dat werk een performancekunstenaar die foto's maakte van zijn handelingen. Een provocateur die de grenzen van het lichaam opzocht. Dit inspireerde hem om Blanca te vragen als danser in zijn balletstuk Pose.
Omringd door twaalf danseressen danst en bokst Blanca op muziek van Debussy. "Hij moest wel met ze meebewegen", zegt Hans van Manen in de documentaire, "Hij kon geen kant op". Meebewegen met het reguliere leven ging Blanca minder goed af. Wanneer Gieling vraagt of hij nog eens de bewegingen wil maken uit Pose, schopt hij jennend het statief van de camera omver.
Ondanks dat Gieling zich te veel richt op het leven van de fotograaf en te weinig op de artistieke kwaliteiten van zijn kunst, overheerst de behoefte om de documentaire af te kijken. De film is naast een kunstenaarsportret tevens een tijdsdocument dat een inkijkje geeft in de Amsterdamse kunstscene van de jaren tachtig. Van die scene was Paul Blanca als zelfverkozen rebel een van de belangrijkste exponenten.
