Na het enorme succes van Joker, met zijn onorthodoxe kijk op het Batman-universum, viel een sequel te verwachten. Anders was Hollywood Hollywood niet. Het pleit voor Todd Phillips, het creatieve brein achter die eerste film, dat hij iets anders wilde proberen met Joker: Folie à Deux. Hij boetseerde de verdere evolutie van Arthur Fleck als een gitzwarte musical waarin het gerechtshof tracht uit te maken of hij al dan niet schizofreen is. Parallel daaraan ontvouwt zich een fantasieromance tussen twee psychopaten. Richting de climax gebeuren er vreemde dingen in het script.
Folie à Deux bouwt verder op de eerste film. Het heeft geen zin om de sequel te gaan bekijken als je het origineel niet gezien heeft. Arthur Fleck zit al twee jaar in het Arkham State Hospital, meer een gevangenis dan een ziekenhuis, en wacht op zijn proces. Hij maakt veel kans om geëxecuteerd te worden. Intussen leeft en reageert hij als een plant door de medicatie die hij krijgt. Hij ervaart een aha-erlebnis wanneer hij smoorverliefd wordt op Harleen Quinn, een patiënte in Arkham. Arthurs muzikale fantasieën slaan op hol en zijn Joker-persona lijkt te ontwaken.
De eerste film refereerde naar tal van films uit de jaren zeventig en tachtig, maar in hoofdzaak naar Taxi Driver en King of Comedy. Voor de sequel liet Phillips zich zonder twijfel inspireren door One Flew over the Cuckoo's Nest. Zoals McMurphy, het personage van Jack Nicholson, wordt Arthur Fleck ervan verdacht dat hij zijn krankzinnigheid veinst, wordt hij populair bij de andere patiënten en krijgt hij af te rekenen met een wraakzuchtige verantwoordelijke van zijn afdeling. Daar houden de overeenkomsten niet op. Er zijn ook knipogen naar de wuxiafilm A Touch of Zen en het gerechtsdrama Nuts.
Die filmreferenties functioneren nog steeds als een bril waardoor Arthur de werkelijkheid bekijkt: als het leven in New York tijdens het gewelddadige jaar 1981. De ziel van de film wordt echter bepaald door de musicalnummers die Arthur in zijn jeugd via zijn moeder meekreeg - hij zingt zelfs Jacques Brel - en die de poort openen tot zijn fantasiewereld. Die krijgt iets feeërieks en poëtisch wanneer hij die kan delen met zijn ideaalvrouw Harleen Quinn, een perfect gecaste Lady Gaga.
Pas na zo'n anderhalf uur in vraag je je af waar dit naartoe gaat. Je krijgt achtereenvolgens een gevangenisfilm, een muzikale romance en ten slotte een rechtbankdrama, maar voortkabbelend, zonder actie. Een eerste probleem is dat Arthur in vergelijking met het origineel een heel passief personage is. Hij kan geen actie ondernemen omdat hij geïnterneerd is. Als hij iets doet, is het omdat Harley hem pusht. Hij heeft bovendien niets van dat slimme rebelse van McMurphy. Arthur doet quasi niets, en dat blijft maar duren.
Een ander probleem zit hem in de scenariogaten en onafgewerkte verhaallijnen in de derde akte. De vragen zonder duidelijke antwoorden stapelen zich op. Een aantal personages krijgt geen ontknoping, de motivatie van Harley Quinn blijft schimmig, de derde akte wordt gebombardeerd met een deus ex machina en het slot laat je verweesd achter. Harvey Dent, de latere Two-Face, wordt vertolkt door een saaie acteur en biedt ook niet de gewenste Batman-knipoog.
Dat alles kan best wel werken, maar dan als een tweede akte van een geheel, zoals een The Empire Strikes Back of een The Two Towers. Het vreemde is dat voor Todd Phillips de kous af is, zoals hij het in Venetië formuleerde. Geen derde deel in het verschiet. Hield hij de boot af om spoilers te vermijden? Vreest hij dat het budget van tweehonderd miljoen dollar niet terugverdiend kan worden en beseft hij dat een derde deel veel te duur zal worden? Of provoceert hij Warner om groen licht te krijgen? Politiek in Hollywood, je weet wel.
Folie à Deux is zeker een visueel sterke en zeer entertainende ervaring, met een Joaquin Phoenix in hoogste acteerversnelling en een flinke vonk tussen hem en Gaga. Maar je zult je ongetwijfeld afvragen wat de zin is van een sequel die uiteindelijk misschien halfbakken blijkt. Aan de kijkers om te oordelen of dit een tussenaflevering is of een sluitstuk. In het tweede geval stelt hij zeker teleur.
