in Recensies
Update:
De klassieke Griekse tragedies hebben de tand des tijds doorstaan, niet alleen vanwege hun historische betekenis, maar ook dankzij hun doordachte structuur. De oude Grieken introduceerden immers de drie-aktestructuur, een fundament voor veel sterke vertellingen. Bovendien begrepen ze het belang van een krachtig einde dat het publiek met een voldaan gevoel achterlaat. The Return is een wat droge zit, maar de afronding weerspiegelt de Griekse kracht van weleer.
Zo'n twintig jaar na zijn vertrek, waarvan de laatste tien jaar als vermist beschouwd, keert Odysseus terug naar Ithaka, het eiland waarvan hij koning is. Zijn lange afwezigheid heeft ervoor gezorgd dat niemand zijn terugkeer verwacht. Ondertussen hebben meerdere opdringerige mannen zich in het paleis verzameld, elk met de ambitie om zijn vrouw, de koningin, tot hun echtgenote te maken. Odysseus kan zijn ware identiteit niet zomaar onthullen, zelfs niet aan zijn zoon die woedend is op zijn vader die vertrok voordat hij hem kon leren kennen.
The Return is gebaseerd op het verhaal van Odysseus. Wie daar niet mee bekend is, begrijpt uit bovenstaande samenvatting in elk geval dat hij degene is die aan het begin van de film poedelnaakt op het strand ligt. De film vertelt echter niet dat deze man eerst tien jaar vocht in de Trojaanse oorlog en daarna nog eens tien jaar lang probeerde thuis te komen. Ook ontbreekt de uitleg dat god Poseidon zijn terugkeer bemoeilijkte, omdat hij boos was dat Odysseus en zijn mannen hem geen eerbetoon brachten voordat ze vertrokken.
Het ontbreken van deze achtergrondinformatie haalt veel spanning en drama weg. Zo verliest een scène waarin iemand beweert dat Odysseus met een nieuwe liefde op een ander eiland is gezien, een deel van zijn wrangheid. Het is prijzenswaardig dat filmmaker Uberto Pasolini zijn publiek als klassiek geschoold beschouwt, maar aannemen dat iedereen dit epos kent, is misschien iets te optimistisch. Nu deze recensie dat hiaat enigszins opvult, kan iedereen met de juiste voorkennis naar de bioscoop.
Wie deze stap zet, krijgt een doodserieus drama voorgeschoteld. Niet per se loodzwaar, maar zonder ruimte voor zelfs maar één luchtige opmerking. Ralph Fiennes, een acteur met een enorme staat van dienst, biedt aan de buitenkant slechts een permanent gekwelde blik. Gelukkig zit er genoeg innerlijke spanning om dat te compenseren. Het conflict van een koning die in zijn eigen paleis niet welkom is, klinkt op papier interessant, maar levert in praktijk geen meeslepende film op.
De mannen die het paleis bezetten en schaamteloos profiteren van alle luxe, vormen in eerste instantie een serieuze bedreiging. Ze kunnen behoorlijk meedogenloos zijn en hun voorkomen - breed, gespierd en bewapend met enorme zwaarden - is intimiderend. De zoon van Odysseus, hoe terecht zijn pijn ook is, komt daarentegen wat zeurderig en emotioneel over.
Toch blijft de film spannend, al is het maar omdat je wilt weten hoe alles zal escaleren. De dreiging die van de indringers uitgaat, de langverwachte onthulling van Odysseus' identiteit en het mysterieuze weefwerk van de koningin: het zijn klassieke elementen die nog altijd een krachtige uitwerking hebben.
En dan is daar het einde: een schoolvoorbeeld van de dramatische kracht van de Griekse tragedie. Niet alleen de beslissende handeling maakt indruk, maar ook de diepere emoties en perspectieven die eruit voortvloeien. Veel filmliefhebbers zullen ineens beseffen waar het logo van TSG Entertainment op gebaseerd is.
De film had wel wat minder ernstig mogen zijn, maar bewijst eens te meer dat een sterk slot wonderen kan verrichten. En wie nog een extra reden zoekt om te gaan: volgend jaar verschijnt een film van Christopher Nolan over de ontberingen die Odysseus moest doorstaan om eindelijk thuis te komen.
Lees ook ons interview met regisseur Uberto Pasolini.
