in Recensies
Update:
Koning Hendrik VIII was waarschijnlijk een misogyn varken, zoals de meeste absolutisten dat waren of zijn. Firebrand accentueert dit nog eens extra. Een geweldige Jude Law, die zich helemaal uitleeft als de Harvey Weinstein van de zestiende eeuw, doet er nog een schepje bovenop. Dit Engelstalige debuut van de Braziliaanse regisseur Karim Aïnouz (The Invisible Life of Euridice Gusmão) surft dus helemaal mee op de feministische golf van de laatste jaren. Grootste slachtoffer daarbij is de geschiedenis. Alle geschiedenisverhalen bevatten fictie, maar hier gaan de makers wel erg ver.
De film is gebaseerd op Queen's Gambit, de eerste roman van Elizabeth Fremantle. Het boek beschrijft de huwelijksrelatie tussen Hendrik VIII en zijn zesde vrouw Catharina Parr via drie gezichtspunten. De film biedt maar één gezichtspunt, dat van Catharina, en belicht de laatste fase van haar tumultueuze huwelijk. Parr was de zesde en laatste vrouw van Hendrik nadat hij een jaar eerder zijn vijfde eega, Catharina Howard, had laten onthoofden wegens overspel. Bijna onderging Parr hetzelfde lot, maar ze ontsnapte. Firebrand toont in feite hoe dat kon.
De film schiet uit de startblokken wanneer Hendrik VIII in Frankrijk een oorlog uitvecht en Catharina in Londen de lakens uitdeelt als regent. Bij de terugkeer van de koning beginnen de poppen aan het dansen. De radicale katholieke bisschop Stephen Gardiner wil iedereen die neigt naar het protestantisme laten branden wegen ketterij. Omdat Catharina een bewonderaarster is van de protestantste schrijfster en predikante Anne Askew brengt Gardiner alles in beweging om ook de koningin tot de brandstapel te veroordelen. Alleen moet Hendrik nog overtuigd worden. Maar de koning lijdt aan koudvuur wat hem onderhevig maakt aan extreme stemmingswisselingen.
Aïnouz brengt deze bezinning over de verwevenheid van religie, politiek en seksualiteit als een klassiek drama dat op fotografisch vlak geïnspireerd werd door renaissanceschilder Quinten Metsys. Maar van het satirische van die meester is weinig te merken. De regisseur koos voor een donker psychodrama waarin hij de mysterieuze psyché van Catharina Parr tracht te vatten. Dat lukt niet helemaal. Je krijgt pas hoogte van Parr in de laatste scène en dan merk je dat Alicia Vikander haar niet heel consequent vertolkt. Haar Catharina is te braaf om als een keiharde overlever uit de bus te komen.
Er zijn meer tegenstrijdigheden. De relatie tussen Catharina en haar aanbidder Thomas Seymour slaat historisch gezien nergens op. Volgens de meeste bronnen klikte het tussen de twee, maar in de film doet hij dingen die je in het licht van de toekomst niet gelooft. Het helpt ook niet dat Seymour vertolkt wordt door een zeer oncharismatische acteur zoals Sam Riley met een versleten Catweazle-baard. Dat Catharina voor zo iemand zou vallen, zelfs om opportunistische redenen, slik je allerminst. Tom Hardy of Sam Claflin waren een veel betere keuze geweest voor Seymour.
Firebrand zou interessanter zijn geweest als het verhaal vanuit het standpunt van Hendrik was verteld à la Amadeus, met de antagonist als protagonist. Want Jude Law gaat hoe dan ook met de film lopen. Hij geeft letterlijk alles en eist met zijn volle overgewicht - hij lijkt wel de broer van Orson Welles in Chimes at Midnight - het scherm op. Zijn dreigende blik en ontbloot achterwerk ga je niet snel vergeten.
Karim Aïnouz heeft zeker een behoorlijke, bekijkbare film gemaakt, maar naast die voorgenoemde mankementen voelt de anachronistisch feministische boodschap te geforceerd aan. Zeker wanneer we de laatste scène bereiken en daarna via een nonsensicale tekst te lezen krijgen hoe Elizabeth I, die optreedt als de verteller van het verhaal, haar eigen koers volgde zonder zich laten leiden door mannen en oorlog. Zo kun je elke vrouw met absolute macht een feministe noemen.
