Een problematische relatie met ouders houdt Nederlandse filmmakers behoorlijk bezig de laatste tijd. De nieuwste film van documentairemaker Allard Detiger past in het rijtje van Nederlandse documentaires over persoonlijke trauma's die daaruit voortvloeien. In Puinhoop richt Detiger met een flink portie moed de camera op zichzelf. Niet om zichzelf in een slachtofferrol te duwen en daar aandacht voor te vragen, maar om te tonen hoe een moeder met borderline haar kinderen tot op het bot afbreekt.
Twintig jaar lang heeft Allard het contact met zijn moeder minimaal gehouden, maar als de politie hem op een dag belt omdat zij haar in een verwaarloosd huis hebben aangetroffen, neemt Allard zijn verantwoordelijkheid. Zijn moeder heeft borderline en heeft professionele hulp nodig. Die zij op een agressieve manier weigert, want niets is goed genoeg voor haar.
Met het oppakken van die verantwoordelijkheid komen jeugdtrauma's bovendrijven en vervalt hij weer in oude gedragspatronen. Allard doet er alles aan om zijn moeder - die hem soms meerdere keren per dag belt - te helpen, zelfs al krijgt hij de volle laag. Allard kan niet veel goed doen bij zijn moeder. In haar ogen heeft hij haar in de steek gelaten. Je mond valt open van de hoeveelheid scheldwoorden die Allard naar zijn hoofd geslingerd krijgt.
Via archiefbeelden uit zijn jeugd en interviews met onder andere een jeugdvriend en zijn halfbroer, die zodra hij kon zijn benarde thuissituatie ontvluchtte, kom je erachter wat voor jeugd Allard heeft gehad. Het blijkt een jeugd die hem voor zijn leven heeft getekend. Niet gek dat hij in zijn tienerjaren mentaal in de knoop zat. En waar zijn eigenlijk de vaders, of een tweede ouderfiguur, in dit verhaal?
Detiger richt regelmatig de camera op zichzelf, maar doet dat zeker niet uit egocentrisme. Het is eerder zelfreflectie wat hem daartoe drijft, alsof hij een buitenstander uitnodigt om de situatie van een afstandje te bekijken en een mening te geven. Ook vraagt hij zijn partner in hoeverre hij op zijn moeder lijkt, een vraag die zij naar alle eerlijkheid beantwoordt. Ondertussen probeert hij te voorkomen dat hij zijn trauma doorgeeft aan zijn dochtertje, een volgende generatie.
Zijn moeder is het stadium van zelfreflectie allang gepasseerd. De film beslaat een periode van meer dan tien jaar en in die tijd zie je haar gedrag van kwaad tot erger gaan. Dit put Allard uit en houdt hem in de verstikkende greep van zijn moeder. Hij worstelt met loslaten en liefhebben. Het is tenslotte wel je moeder.
De titel van de documentaire refereert naar zoveel meer dan de enorme hoeveelheid troep die Allard in het huis van zijn moeder aantreft. Het opruimen daarvan kan gerust gezien worden als een metafoor voor het verwerken van de trauma's. Alles door je handen laten gaan, herinneringen ophalen en herbeleven, waarna je het een nieuw plekje geeft of weggooit.
Puinhoop is schokkend. Hoe pijnlijk het is als je eigen moeder je tot het bot afbreekt, is je niet voor te stellen als je dat zelf niet meemaakt, of meegemaakt hebt. Het maatschappelijk belang van deze film is groot. Het geeft immers een inkijkje in wat zich vaak achter gesloten deuren afspeelt. Dat Detiger met zoveel openheid en op autobiografische wijze dit thema bespreekbaar maakt, is heel moedig en bewonderenswaardig.
