Het Pärt Gevoel - Het Universum van Arvo Pärt
Recensie

Het Pärt Gevoel - Het Universum van Arvo Pärt (2019)

Zweverige documentaire stijgt niet uit boven zijn geprezen hoofdpersoon.

in Recensies
Leestijd: 2 min 20 sec
Regie: Paul Hegeman | Documentaire met: Arvo Pärt (componist), Tõnu Kaljuste (dirigent), Jiří Kylián (choreograaf), Ralph van Raat (pianist), Candida Thompson (violist en dirigent), Raoul Boesten (koordirigent), e.a. | Speelduur: 75 minuten | Jaar: 2019

De sacrale muziekstukken van de Estse componist Arvo Pärt zijn net als hijzelf raadselachtig en ongrijpbaar. De gevierde musicus wordt doorgaans gezien als een kluizenaar. De Nederlandse filmmaker Paul Hegeman observeerde Pärt tijdens zijn intensieve samenwerking met het Cello Octet Amsterdam voor zijn documentaire Het Pärt Gevoel - Het Universum van Arvo Pärt. Hij probeert de man te duiden, maar met het zweverige commentaar van de kenners die Hegeman aanvoert, wil dat niet helemaal lukken.

De naam van Arvo Pärt zal niet bij iedereen direct een belletje doen rinkelen, maar kenners noemen hem één van de belangrijkste muziekschrijvers van onze tijd. Zijn werk is onder meer te horen in Hollywoodproducties als Foxcatcher en Avengers: Age of Ultron. Zijn composities worden vaak omschreven als meditatief en spiritueel en lijken de hemelpoorten te kunnen openen. In Het Pärt Gevoel zien we Pärt aan het werk bij het Cello Octet Amsterdam, een achtkoppig ensemble van cellisten die al jaren bevriend zijn en samenwerken met de grootmeester.

Het is fascinerend om Pärt, verzonken in zijn muziek, aan het werk te zien. Veel komt hij echter niet in beeld, want de Est vindt praten over zijn muziek schijnbaar zinloos. Die moet voor zichzelf spreken. Net als in de eerder verschenen documentaire The Lost Paradise komen in Hegemans film vooral aanbidders en intimi aan het woord. Deze kenners moeten inzicht bieden in de composities en drijfveren van deze, volgens een van hen, buitenaardse musicus.

Hoewel dergelijke duidingen soms rieken naar een overdreven ophemeling van Pärt, is die term niet heel gek gekozen. Net als bij zijn muziek, hangt er rondom de persoon van Pärt een goddelijke sfeer. Critici spreken zelfs van een cultsfeer. Dat Pärt met zijn veelal religieuze klanken velen in vervoering weet te brengen, hoeft niet bestreden te worden. Dat is immers persoonlijk en subjectief. Het Pärt Gevoel is desondanks vooral geschikt voor degenen die al bekend zijn met zijn werk. Voor een leek voelt het geheel maar zweverig.

De fragmenten waarin Pärt het Cello Octet Amsterdam begeleidt, zijn het interessants en zouden een fijne eerste kennismaking kunnen zijn. Daarbuiten lijkt Het Pärt Gevoel erg leeg en zeker voor de liefhebbers maar weinig nieuwe informatie te bevatten. Hegeman is ook productioneel gezien hier en daar wat slordig geweest. Het instabiele camerawerk in de ouverture van zijn film en de opnameapparatuur die later in beeld verschijnt, zijn niet per se storend, maar wel onnodig. Het Pärt Gevoel is een simpele filmhuisdocumentaire die nergens zo indrukwekkend wordt als de componist die erin centraal staat.