Netflix liet enige tijd geleden weten dat het experimenteerde met speciale content voor kinderen: afleveringen van series en films waarbij kids zelf kunnen kiezen wat hun personage moet doen. Maar het bedrijf blijkt ook gewerkt te hebben aan iets dergelijks voor volwassenen. Die is nu uitgebracht onder de Black Mirror-noemer, een vrij duistere en dystopische serie van Charlie Brooker.
Netflix benaderde Brooker met de vraag of het hem wat leek om zo'n interactief avontuur te maken als onderdeel van het vijfde seizoen van de serie. Dat idee wees hij in eerste instantie resoluut van de hand. Het zou niet alleen te complex zijn, maar ook helemaal niet interessant. Tot Brooker met zijn schrijvers aan de slag ging voor het vijfde seizoen en ineens met een idee kwam dat wel eens goed zou kunnen werken. Het resultaat is sinds 28 december op Netflix te streamen.
Centraal in Bandersnatch, dat zich in de jaren tachtig afspeelt, staat programmeur Stefan Butler. Hij werkt thuis, waar hij met zijn pa woont, aan een spel gebaseerd op het boek Bandersnatch. Dat is een - je raadt het al - kies-het-zelf-boek waarvan de schrijver helemaal doordraaide. Uiteindelijk vermoordde hij zijn vrouw, waarna hij in de gevangenis terechtkwam. Voor Stefan is het een tof idee voor een computergame. Dat probeert hij te verkopen aan een gamebedrijf waar zijn grootste held, Colin Ritman, voor werkt. Met succes, maar de ontwikkeling van de game gaat niet echt van een leien dakje, vooral niet als je als kijker de verkeerde keuzes maakt.
Het maken van keuzes is een belangrijk onderdeel van Bandersnatch en ook meteen een manier om het thema van de aflevering goed naar voren te brengen. De aflevering draait namelijk om vrije wil en of we die wel hebben. Als kijker mag je in elk geval een aantal keuzes maken voor Stefan. In het begin zijn dat makkelijke en vrij consequentieloze keuzes. Denk aan welke ontbijtgranen Stefan moet eten of welke muziek hij in de bus moet luisteren. Maar naarmate de aflevering vordert, worden de keuze steeds verstrekkender en moet je bijvoorbeeld kiezen hoe Stefan een lijk moet wegwerken.
Elk van die keuzes heeft weer impact op het verhaal en leidt weer tot verschillende eindes. Daarvan zijn er volgens Netflix vijf. Vijf met elk weer een andere mogelijkheid. Dusin totaal zijn er eigenlijk heel wat meer. Doordat je ondertussen ook andere keuzes maakt, zie je een verhaal dat lang niet iedereen gezien zal hebben en kun je op een heel eigen manier bij het einde terecht komen. Dat is interessant, want dat betekent dat niet iedereen een even lange film ziet. De kortste route naar het einde neemt veertig minuten in beslag, gemiddeld duurt de film er negentig en soms zelfs honderdvijftig.
Alles hangt dus af van de keuzes die je maakt, maar de vraag die je je op een gegeven moment gaat stellen, is of je keuzes nou echt impact hebben. Ergens in het begin wordt de vierde muur doorbroken en merkt een van de personages op dat je keuze echt de foute was. Of je hem even opnieuw kunt maken. En soms heb je het gevoel te kiezen tussen twee non-keuzes. Dat maakt Bandersnatch een uiterst interessante ervaring, want zo word je ook meteen actief aan het denken gezet over de vraag of vrije wil wel bestaat.
Bandersnatch is vooral uniek dankzij het interactieve karakter. Heel goed is het verhaal niet en soms twijfel je aan de relevantie omdat een kleine keuze kan leiden tot een heel ander verhaal. Dat maakt het soms frustrerend om te kijken. Gelukkig is er nog altijd hoofdrolspeler Fionn Whitehead, die we eerder zagen in Nolan-film Dunkirk, die nu wel wat te doen krijgt en laat zien goed te kunnen acteren. De setting van de jaren tachtig komt goed uit de verf en het geheel ziet er strak uit. De toekomst brengt vermoedelijk meer van dit soort materiaal, dus wen er maar vast aan.
