Hé, is het Oscarseizoen al begonnen? Waarschijnlijk niet, maar op basis van het uitkomen van The Mercy zou je dat wel vermoeden. Het betreft immers een Brits drama dat is gebaseerd op een waargebeurd verhaal met hoofdrollen voor Oscarwinnaars Colin Firth en Rachel Weisz, gemaakt door de regisseur van The Theory of Everything. Gooi daar karakteracteurs als David Thewlis en Ken Stott bij en voorzie het van muziek door de veelgeprezen (en onlangs jammerlijk jong overleden) componist Jóhann Jóhannsson en de Oscarbingo lijkt gewonnen. Dat de film niet uitkomt in de periode die wordt beschouwd als het Oscarseizoen (grofweg begin oktober tot eind december) lijkt haast een methode om de verwachtingen enigszins te temperen: een bioscoopwaardige film, maar niet een waarvan je hoeft te verwachten dat hij hoge ogen gaat gooien.
Dat zit hem waarschijnlijk niet zozeer in de kwaliteit (de film is een toonbeeld van Britse degelijkheid), maar vooral in de thematiek. The Mercy is namelijk niet het inspirerende overlevingsdrama dat de trailer lijkt te willen verkopen, maar veeleer een verhaal over zelfoverschatting, mislukking, wanhoop en fraude. Niet echt het type waarvoor men in Hollywood graag de prijzen klaarzet. Neemt niet weg dat de film een aardig eind komt met deze onalledaagse thema's, al zitten deze helaas wel gevangen in een erg conventionele productie. Mogelijk is dat deel van de opzet om de kijker enigszins op het verkeerde been te zetten, maar zelfs wanneer de film zich iets anders ontvouwt dan op voorhand kon worden verwacht, wordt er vooral binnen de lijntjes gekleurd.
Het waargebeurde verhaal draait om de Britse zakenman Donald Crowhurst die eind jaren zestig besluit deel te nemen aan een wedstrijd waarvoor hij in zijn eentje de wereld zal rondzeilen zonder ooit ergens aan land te gaan. Dat de man nauwelijks ervaring heeft met zeilen op volle zee hoopt hij te compenseren met de hoge snelheden die zijn zelf ontworpen zeilboot zou moeten halen. Helaas blijkt het bouwen hiervan stukken prijziger en tijdrovender dan gedacht, wat voor problemen zorgt wanneer de vertrekdeadline in zicht komt. Crowhurst heeft op dat moment al dusdanig veel geïnvesteerd dat hij feitelijk niet anders kan dan simpelweg het ruime sop kiezen met een boot die nog niet geheel zeewaardig is. Thuisblijven zou namelijk niet alleen gezichtsverlies betekenen, maar ook hem en zijn gezin in financiële problemen storten.
Eenmaal op zee wordt de situatie niet bepaald rooskleuriger. Crowhurst blijkt vooral bezig met hozen en zijn reis verloopt lang niet zo vlot als van tevoren werd gehoopt. Wanneer een storm zijn boot flink beschadigt, kan hij niet langer doorvaren zonder zijn leven te riskeren, maar opgeven en terugkeren is evenmin een optie. En dus kiest hij voor een derde weg: vervalsing. Er valt niet te controleren waar Crowhurst zich exact bevindt en dus kan hij sjoemelen met de locaties die hij aan het thuisfront doorgeeft. De leugen begint echter al snel een eigen leven te leiden, waardoor de wanhoop bij de nieuwbakken zeezeiler alleen maar groter wordt.
Hoewel de aanloop naar de zeiltocht voor Crowhurst niet bijster soepel verloopt, lijkt regisseur James Marsh dit segment zo snel mogelijk achter de rug te willen hebben om maar de zee op te kunnen gaan. Best logisch, want het deel waarin de eenzame zeiler allerlei tegenslagen het hoofd moet bieden is een stuk boeiender kijkvoer, al is er geen enkel moment dat kan tippen aan het superieure All Is Lost. Waar die film een bijzonder effectieve minimalistische stijl hanteerde, bedient The Mercy zich van een onaangename vorm van uitleggerij. Dus wanneer Crowhurst na de storm zijn boot inspecteert en naar de mast kijkt, moet hij hardop constateren: "Oh, de drijfzak." Nauwelijks een minuut later krijgen we zelfs in voice-over te horen wat een beschadigde drijfzak precies betekent voor het zeilavontuur. All Is Lost had voor een dergelijk moment genoeg aan slechts een ontmoedigde blik op het gezicht van Robert Redford.
Gelukkig weet The Mercy een hoop te halen uit de casting van Colin Firth, zelfs al is die eigenlijk twintig jaar te oud voor de rol van Crowhurst. Dat de acteur een lange carrière heeft in het spelen van stijve Britten die emotioneel gesloten zijn maar uiteindelijk toch het juiste doen, creëert een verwachtingspatroon waar de film een mooie draai aan kan geven. Van deze vleesgeworden Britse betrouwbaarheid verwacht je immers geen man die vol goede moed een uitdaging aangaat om vervolgens al gauw de handdoek in de ring te gooien. In het deel dat daarop volgt, zien we dit personage gebukt gaan onder zijn geknakte trots, niet zozeer angstig om zijn achtergelaten gezin onder ogen te komen maar meer om wat zijn buren van hem zullen denken.
Dankzij Firths hoofdrol en de degelijke regie van Marsh kijkt The Mercy prima weg, maar erg beklijven doet hij niet. Gelukkig zijn er alternatieven. Wie geïnteresseerd is in Donald Crowhursts ware verhaal kan daarvoor terecht bij de goed aangeschreven documentaire Deep Water uit 2006. Degenen die liever een beklijvende verfilming van dat verhaal zien, kunnen naar verluidt hun hart ophalen met het recente Crowhurst, dat weliswaar niet beschikt over de grote namen waar The Mercy mee kan pochen (wat verklaart waarom de film hier vooralsnog niet wordt uitgebracht), maar door de pers een stuk beter werd ontvangen. Vanwege zijn avant-gardistische montage en cameravoering, zou deze film zich laten bekijken als een psychologische thriller met een beklemmende, claustrofobische sfeer. Met dergelijke concurrenten valt The Mercy helaas nogal tussen wal en schip.
