Het klinkt als een lugubere grap, maar feitelijk was er een moord nodig voor het befaamde einde van één van de beste misdaadfilms uit de geschiedenis. Toen Sharon Tate in 1969 door de Manson Family op brute wijze werd omgebracht in haar huis in Los Angeles, leek het onwaarschijnlijk dat haar echtgenoot, regisseur Roman Polanski, ooit nog een voet in Hollywood zou zetten. Een ijzersterk script van scenarist Robert Towne was nodig om hem te overtuigen dat toch te doen. Alleen het einde bleek niet naar Polanski's zin, die het aanpaste met een bittere sneer naar wat hem vijf jaar eerder was overkomen. Zo werd een onsterfelijke klassieker geboren, die niet alleen nog steeds staat als een huis, maar zelfs weinig aan actualiteit heeft ingeboet. EYE heeft het meesterwerk Chinatown nu digitaal gerestaureerd.
Polanski's klassieker blijft de ultieme haat/liefde-verklaring aan Los Angeles, het Hollywoodland dat we dankzij haar filmindustrie zowel als zonovergoten paradijs en als oord des verderfs kennen. Het is de stad waar Polanski zijn grootste triomf vierde met Rosemary's Baby dat hem definitief op de kaart zette als meesterregisseur, maar ook de plek waar hij zijn hoogzwangere vrouw verloor. L.A. geeft, L.A. neemt. Een boodschap die de film noir een paar decennia eerder al volop verkondigde in klassiekers als Double Indemnity en Sunset Boulevard, die een inspiratiebron voor Chinatown vormden. Hoewel het zwart/wit van zulke invloeden anno 1974 begrijpelijkerwijs moest wijken voor de pracht en praal van de Technicolor, laat Polanski er geen twijfel over bestaan dat onder de felle zonneschijn aan de Pacifische kust een duister Sodom en Gomorra schuilt, waar de misdaad heerst en waar fatsoenlijke mensen het keihard moeten ontgelden. En protagonist Jake Gittes is niet eens een fatsoenlijk mens.
Gittes is, zoals de film noir het wil, een cynische privédetective die op het spoor komt van een schimmig zaakje. Zijn specialisatie is het blootleggen van huwelijkse ontrouw, maar op een dag blijkt het aantonen van dergelijke intrige slechts het openen van een bodemloze beerput, waarbij niemand te vertrouwen valt, zeker de als fatsoenlijk geachte ambtenaren niet. Terwijl L.A. geteisterd wordt door ernstige droogte, wordt de hoofdingenieur van de publieke waterwerken dood aangetroffen. In zijn speurtocht naar de waarheid stuit hij op een femme fatale met een verontrustend geheim, corrupte wetsdienaren en een samenzwering zonder weerga. Allemaal gebruikelijke ingrediënten in het genre, maar in Chinatown virtuoos verweven tot een meesterlijk geheel door een door Los Angeles getekend man, die maar al te goed bekend was met de aantrekkingskracht van de stad en de keerzijde daarvan.
Sindsdien is er niet eens zoveel veranderd. Het gebied rond Los Angeles wordt nog regelmatig geplaagd door watertekort, waarbij heftige conflicten ontstaan met de inwoners van het omringende land, die moeten aanzien hoe de stad al het water opzuigt. De lange geschiedenis die Los Angeles kent met corruptie vormt nog steeds een dankbaar onderwerp voor de filmindustrie van haar eigen Hollywood: van L.A.Confidential tot het recente Gangster Squad en The Nice Guys. Het niveau van Chinatown werd echter nooit overtroffen. Dat is ook te danken aan de formidabele prestaties van de hoofdrolspelers, Jack Nicholson voorop als de aanstekelijk slinkse schavuit Gittes, met stip gevolgd door diens tegenspeelster Faye Dunaway als ogenschijnlijk kwetsbare weduwe die gebukt gaat onder een schokkend geheim, maar daar ook een onmiskenbare kracht uit put waardoor ze de dwarse Gittes effectief tegengas geeft. Om nog maar te zwijgen van de legendarische John Huston als de machtige Noah Cross, die alle touwtjes in handen heeft. Diezelfde John Huston die in 1941 als regisseur debuteerde met The Maltese Falcon, ook al zo'n voortreffelijk stukje film noir dat Chinatown voorging.
Met deze vers opgepoetste kopie voegt EYE opnieuw een essentieel stuk filmgeschiedenis toe aan haar catalogus. Visueel is er wederom vakwerk afgeleverd. De Technicolor spat van het beeld, waarbij de brandende zon in de lucht van Los Angeles sterker dan ooit contrasteert met de onheilspellend schaduwrijke ruimtes binnenshuis die Gittes afstroopt in zijn ontrafeling van het zinderende moordmysterie. De zweetdruppels parelden nimmer zo tastbaar over Nicholsons voorhoofd, terwijl fatale vrouw Dunaway nog nooit zo glamoureus belicht werd als nu. Het geluid had daarentegen nog wel wat extra bewerking kunnen gebruiken, want de achtergrondruis is voor goede oren nadrukkelijk aanwezig. Aan de andere kant draagt dat slechts bij aan het onreine aspect van Los Angeles. Hoe dan ook is Chinatown beslist nog de moeite waard voor elke filmliefhebber, zeker diegenen die het meesterwerk nog niet aanschouwd hebben. 'Forget it, it's Chinatown', klinkt het na tweeënveertig jaar wederom, maar Chinatown is nog altijd onvergetelijk.
