XXY
Recensie

XXY (2007)

Het mooiste in de film zijn de wonderlijke en doordringende ogen van de vijftienjarige tiener op zoek naar begrip.

in Recensies
Leestijd: 2 min 38 sec
Regie: Lucía Puenzo | Cast: Ricardo Darín (Kraken), Martín Oiroyansky (Alvaro), Inés Efron (Alex), Valeria Bertuccelli (Suli), Germán Palacios (Ramiro), Carolina Peleritti (Erika), Luciano Martín Nobile (Vando) | Speelduur: 91 minuten | Jaar: 2007

Darwins missende schakelapen en het tuinfeestje van Adam en Eva lieten ons in woord en geschrift kennis maken met onszelf, de Mensch. Anatomisch gezien is de Mensch behoorlijk voorspelbaar, maar zo af en toe verrast de natuur ons met iets nieuws. Als de enige geslachten die wij kennen samenkomen in één persoon kunnen we dat zien als universeel of foutief. Het feit dat het bestaat zegt echter genoeg. Hebben we het recht om de natuur te veranderen? Dat er zes miljard mensen onderverdeeld zijn in twee geslachtsgroepen betekent nog niet dat deze afwijkende minderheid niet kloppend is. Het bestaat nu eenmaal. Het anatomische dogma is nog immer werkend.

Ieder mens heeft 22 paar autosomen (‘gewone’ chromosomen) en één paar geslachtschromosomen. Dat ene paar bepaalt zijn (XY) of haar (XX) geslacht. Alex heeft echter één genderbepalend chromosoom te veel, het dominante Y-chromosoom van haar vader. Dat verhindert haar de vrouw te worden die ze hoorde te zijn. De vijftienjarige Alex, zowel meisje als jongen, wordt door haar ouders een rustige jeugd gegund en leeft met hen in een klein vissersdorpje aan de kust van Uruguay. Als vrienden van haar ouders langskomen, zien we een angstige blik door de houten planken van het opstapje naar de voordeur. Het blijkt al snel dat Ramiro, een gevierd chirurg, en zijn vrouw niet uit vriendschap zijn langsgekomen maar uit medische belangstelling voor Alex. Alex is gestopt met het slikken van de anti-hormoonkuur en wordt langzaam mannelijker, zoals dat natuurlijker wijze gaat. De vraag voor Alex is of zij zich moet laten opereren om door de maatschappij geaccepteerd te kunnen worden of moet blijven zoals ze is geboren.

De film heeft rare momenten die te wijten zijn aan de regie. Zo hoort de veel te letterlijke verwijzing naar de gewenste transformatie van Alex als haar moeder een wortel fijnsnijdt niet thuis in deze subtiele film. Verder zijn de naam van Alex’ vader (Kraken, naar de mythische reuzenoctopus) en zijn beroep (zeebioloog) rare keuzes die niet veel aan het verhaal toevoegen. De eerste film van de Argentijnse laat ons het nog vrijwel onbehandelde onderwerp van interseksualiteit beleven met een gevoel voor dramaturgische subtiliteit en empathie. De vraag is of de film overeind blijft bij een tweede vertoning. De film is namelijk erg gefocust op het verhaal en de keuzes die de karakters maken. Ricardo Darín en Ines Efron belichamen als vader en tiener het pathos overtuigend en mooi, maar helaas is de regie net als de vrouwen in de film niet genoeg gedefinieerd en te verwaarlozen. De film is kundig gemaakt en het verhaal had misschien niet veel meer nodig gehad om effectief te zijn, maar toch mist het een persoonlijke stijl die het geheel nog net boven de gemiddelde arthousefilm zou doen uitstijgen. Het mooiste in de film zijn de wonderlijke en doordringende ogen van de vijftienjarige tiener op zoek naar begrip. De film won in 2007 de grote prijs van de Semaine de la Critique tijdens het festival in Cannes.