Factotum
Recensie

Factotum (2005)

Humoristische en interessante kijk op het bestaan van een schrijver met een geheel eigen levensfilosofie.

in Recensies
Leestijd: 3 min 52 sec
Regie: Bent Hamer | Cast: Matt Dillon (Henry Chinaski), Lili Taylor (Jan), Fisher Stevens (Manny), Marisa Tomei (Laura), Didier Flamand (Pierre), Adrienne Shelly (Jerry), e.a. | Duur: 94 min.

Factotum is gebaseerd op de gelijknamige autobiografische roman van Charles Bukowski. Bukowski, geboren in 1920 in Duitsland, emigreerde op tweejarige leeftijd met zijn ouders naar Los Angeles. Naast schrijver was Bukowski ook fulltime alcoholist en om zijn destructieve levensstijl te bekostigen verrichtte hij allerhande ongeschoold werk. In 1940 werd zijn eerste verhaal gepubliceerd en gedurende de jaren ‘60 groeide zijn bekendheid en kreeg hij vooral vanuit de literaire wereld veel waardering. Zijn oeuvre bestaat uit bijna veertig poëziewerken, zes romans en vele korte verhalen. Bij het grote publiek is hij waarschijnlijk het best bekend als de scriptschrijver van de film Barfly: ook een autobiografische film met Mickey Rourke in de hoofdrol. Bukowski stierf in 1994 aan leukemie op 73-jarige leeftijd. Op zijn grafsteen staat te lezen: ”Don’t Try”.

In Barfly was het Mickey Rourke die het personage Henry Chinaski speelde en in Factotum zien we Bukowski’s alter ego wederom, maar dan vertolkt door Matt Dillon. Dillon die door het onverwachte Oscarsucces van Crash weer helemaal in de picture is, doet het meer dan voortreffelijk. Op zeer overtuigende manier weet hij de onverschillige alcoholist, maar hartstochtelijk schrijver neer te zetten die zichzelf van het ene uitzichtloze baantje naar het andere sleept (factotum betekent dan ook: iemand die vele verschillende werkzaamheden verricht). Henry heeft eigenlijk een broertje dood aan werken maar het helpt hem om in zijn drie primaire levensbehoeftes te voldoen: schrijven, drinken en seks. Henry brengt dan ook de meeste tijd door in de kroeg (ook wanneer hij op zijn werk hoort te zijn) en het is dan ook daar waar hij Jan ontmoet (mooie rol van Lili Taylor). Drie dagen later trekt hij bij haar in. Hun relatie is voornamelijk gebaseerd op seks en alcohol, wat ze allebei prima lijkt te bevallen. Echt hecht is hun band niet zodat ze na een tijdje uit elkaar gaan, maar na een lange tussenperiode uiteindelijk toch weer bij elkaar komen. Tussendoor heeft Henry dan nog wat met Laura (een kleine maar opvallende rol van Marisa Tomei zoals we haar nog niet vaak zagen) en is hij regelmatig te vinden op de renbaan om te gokken. Daar rost hij en passant ook nog iemand in elkaar die op zijn ‘gereserveerde’ plek zit. Verder verstaat hij de kunst om bij de meeste baantjes die hij krijgt, de eerste dag al weer ontslagen te worden. Maar werk interesseert hem niet, schrijven wel en hij stuurt dan ook trouw elke week drie à vier korte verhalen naar de redactie van The New Yorker. In gedachten hoort hij de hoofdredacteur zeggen: “Hé, hier heb je d’r weer één van die idioot”. Maar Henry blijft trouw zijn verhalen insturen.

Het verhaal van Factotum doet nogal triest en somber aan maar dat valt best mee. Henry is geen triest en meelijwekkend figuur die door een traumatische jeugd of maatschappelijke misstanden het leven moet leiden dat hij leidt. Hij leidt dit leven omdat hij ervoor gekozen heeft, omdat hij het wil en omdat hij het kan. Waar iemand anders al gillend van de brug zou springen, ziet Henry de mogelijkheid zich te handhaven en bovenal dat te doen waar zijn hart ligt, namelijk schrijven. Eigenlijk is Factotum een uiterst subtiele komedie die je weliswaar niet doet bulderen van het lachen maar toch steeds met een glimlach om de lippen, de strapatsen van Henry laat gadeslaan. De confrontaties van Henry met zijn toekomstige/huidige/voormalige werkgevers zijn vermakelijk en zorgen menigmaal voor ongemakkelijke situaties. “Kun je misschien een taxi voor me bellen?” vraagt hij aan de personeelsfunctionaris van het taxibedrijf waar hij solliciteert. De beste man heeft hem zojuist volledig ongeschikt bevonden en hem op een niet mis te verstane wijze de deur gewezen.

Van een autobiografie mag je natuurlijk niet al te veel plot verwachten en afgezien van een kleine verrassing op het einde is die er ook niet, wat toch een klein gemis is. Ook geven de filosofische overpeinzingen van Henry de film een valse schijn van diepzinnigheid. Ze doen niet geheel oprecht aan omdat het soms moeilijk is om door het beeld van de zuipende lapzwans de gepassioneerde schrijver te herkennen. Neemt niet weg dat regisseur en scriptschrijver Bent Hamer ons een boeiend beeld voorschotelen van een bezield schrijver met een geheel eigen levensfilosofie in een film die geen moment te dramatisch wordt, hooguit af en toe wat melancholisch maar ook zeer amusant. Een diepere betekenis achter het verhaal zoeken heeft geen zin. Ga de film gewoon kijken maar ga niet proberen hem te begrijpen. Don’t try.