Nosferatu van F.W. Murnau uit 1922, een illegale adaptatie van Bram Stokers briefroman Dracula, is een huiveringwekkend meesterwerk waar overambitieuze regisseurs beter van afblijven wanneer ze aan een remake denken. Zeker na al die talloze Dracula-verfilmingen die weinig of niets toevoegen aan het originele verhaal. Maar Robert Eggers heeft met The Witch, The Lighthouse en The Northman bewezen dat hij wel wat kan en een unieke visie heeft op bekend bronmateriaal. Wat hij met Hamlet deed, doet hij nu met de beroemde vampier. Het resultaat mag er zijn.
Het stille meesterwerk uit 1922 joeg destijds de toeschouwers de stuipen op het lijf. In Zweden mocht Nosferatu van Friedrich Wilhelm Murnau tot in 1972 niet worden vertoond wegens te gruwelijk. Toegegeven, iets meer dan honderd jaar na de eerste voorstelling zullen enkel nog tieners en kids nachtmerries krijgen van de beroemdste adaptatie van Bram Stokers Dracula. Maar toch. Dit kroonjuweel van het Duitse expressionisme blijft een enorme kracht bezitten, met dank aan Murnaus schaduwspel en specifieke decors, en de gruwelijk geschminkte Max Schreck. Dus wat valt er nog aan toe te voegen?
Robert Eggers wist er toch wat op te vinden. Hij blijft ver weg van het theatrale en ridicule in Dracula van Tod Browning en de operastijl die zo opvallend was in Bram Stoker's Dracula) van Francis Ford Coppola. Hij steekt zijn bewondering voor Murnaus meesterwerk niet onder stoelen of banken. Hij citeert eveneens uit de zeer interessante remake door Werner Herzog uit 1979. Maar ook al keert Eggers deels terug naar het Duits expressionisme, hij hanteert toch een eigen stijl en maakte een uniek en persoonlijk werk met een originele insteek.
Het verhaal volgt in grote lijnen dat van de veelbesproken klassieker. In 1838 moet Thomas Hutter zijn jonge bruid Ellen achterlaten in het Duitse Wisborg en afreizen naar Transsylvanië. Hij moet persoonlijk de aankooppapieren van een oud pand overhandigen aan de koper, de mysterieuze graaf Orlok. Te laat beseft Thomas dat zijn gastheer een vampier is die een allesverslindende 'liefde' koestert voor Ellen. Aangetrokken door een bijzondere telepathische kracht vaart Orlok met een gedoemd schip naar Wisborg om zijn bruid op te eisen.
Een eerste verandering die Eggers doorvoerde, is de look van Orlok. Geen Max Schreck-achtige kaalkop met konijnentanden en ook geen demonische dandy à la Gary Oldman uit de Coppola-film. Eggers liet zich inspireren door het portret van de vijftiende-eeuwse Roemeense heerser en nationale held Vlad III, bijgenaamd Vlad de Spietser of Vlad Dracula. Wat het meest aan hem opvalt, is de dikke snor. In de eerste helft van de film laat Eggers hem vooral in de schaduw staan, maar in de tweede helft krijg je steeds meer details.
Anders dan het relatief statische camerawerk in de films van Murnau en Browning laat Eggers zijn camera onophoudelijk bewegen, maar uitsluitend door te pannen. Daardoor heb je niet gevoel dat de camera doldraait, maar ook niet stilstaat. De regisseur kiest soms resoluut voor zwartwit en grijs in bepaalde scènes. In familiale scènes krijgen we echter een monochromatische sepialook en in nog andere opvallende kleuren. Het lijkt wel of de toon in een scène wordt bepaald door een specifieke golflengte. De visuele aanpak evolueert parallel aan de narratieve reis van de duisternis naar de volle zon.
Inhoudelijk geeft Eggers Nosferatu een feministische ondertoon mee. Ellen is geen slachtoffer en heeft sinds haar puberteit een immense drang tot de ultieme bevrediging van haar seksuele verlangens. Maar geen man voldoet, mogelijk vanwege een trauma. De bevrediging moet dus wel komen van een demonische figuur. Orlok is een geile bok die door zijn obsessie zijn eigen ondergang inluidt. Om het wat simplistisch uit te drukken: Eggers maakt van de vrouw de heldin die het ultieme offer brengt om de mannen die haar nooit konden bevredigen te redden.
Dat de film niet zo spannend is als je misschien zou denken, moet je er eenvoudigweg bijnemen. De vorige films van Eggers waren ook al geen nagelbijters, maar blonken wel uit in een specifieke stijl en esthetiek. Hij is een filmmaker pur sang, met een enorm respect voor zijn legendarische voorgangers en steeds op zoek naar kunstzinnige vernieuwingen en inventieve subteksten. Het zou bijna een belediging zijn om hem in een adem te noemen met moderne Amerikaanse horrorfilmers die enkel uit zijn op schokeffecten, bloed en gore.
