Het Filmmuseum in Amsterdam viert de honderdste geboortedag van de Britse regisseur Carol Reed (1906-1976) met een bescheiden programma van vier films, waaronder zijn twee meesterstukken The Third Man en Odd Man Out. Samen met The Fallen Idol zijn dit de drie beste films van de meer dan dertig die hij er maakte. Een Oscar kreeg Sir Carol Reed pas in 1968 voor de film Oliver! naar Charles Dickens roman Oliver Twist.
Carol Reed staat vooral bekend om zijn uitstekende romanverfilmingen. Met een heel precies oog voor detail en sfeer weet Reed exact hoe hij de ziel van een roman naar het grote scherm kan brengen. Vooral bij de drie films die hij in de periode 1947-1949 maakte op basis van verhalen van F.L. Green (Odd Man Out) en Graham Greene (The Fallen Idol en The Third Man) slaagt de Brit er buitengewoon goed in om de geschreven tekst te vertalen naar het witte doek en er bovendien drie meesterwerken van te maken.
Voor Odd Man Out bewerkte Reed het gelijknamige boek van F.L. Green uit 1945 over een politiek activist in Belfast, die gewond raakt tijdens een overval en zich gedurende een lange winteravond door de stad sleept om uit handen van de politie te blijven. De 41-jarige Reed besloot de roman te verfilmen en nam daarbij zowel de productie als de regie voor zijn rekening, waardoor hij het gehele creatieve proces in eigen hand kon houden. Zo eiste hij bijvoorbeeld dat de vele exterieure scènes in de steegjes en straten van Belfast zo realistisch mogelijk moesten worden. Er werd dus niet met projectieschermen achter de acteurs gewerkt, maar gefilmd in echte straten of in de nagebouwde straten van de Denham studios.
Als cameraman nam Reed de befaamde Robert Krasker aan, die even daarvoor Brief Encounter had gedraaid voor David Lean. Het sprak hem vooral aan dat Krasker in Duitsland licht en camera had gestudeerd en daardoor bijzonder goed was onderlegd in het typisch Duitse expressionistische filmen met sterke licht-donkereffecten. Twee jaar later won Krasker een Oscar voor The Third Man. Voor Odd Man Out slaagde de cameraman er in om de koude, donkere straten van het vooroorlogse Belfast een - bij gebrek aan een betere term - sprookjesachtig realisme mee te geven: heel werkelijkheidsgetrouw, maar op hetzelfde moment volslagen dromerig en Dickensiaans.
In de film speelt de Britse acteur James Mason de activist Johnny McQueen, een uit de gevangenis ontsnapt lid van de organisatie, waarmee overduidelijk de IRA wordt bedoeld. Met enkele vrienden pleegt hij een overval waarbij hij per ongeluk een man doodt. Politieagenten zetten de gehele stad af en doorzoeken ieder huis. Gedoemd en gewond verschuilt McQueen zich in die koude avond in de vele schaduwen die de stad rijk is, waarbij hij beurtelings wordt geholpen en verraden door stadsbewoners. Zijn vriendin Kathleen zet alles op alles om hem te vinden en via een boot het land uit te helpen, but the odds are against them.
Carol Reed brengt in dit gerestaureerde meesterwerk de stad op een ongeëvenaarde manier tot leven en speelt meesterlijk met de tegenstellingen licht-donker, binnen-buiten en eerlijk-oneerlijk. Halfdood en bijna zonder tekst haalt McQueen zowel het beste als het slechtste uit zijn medemens naar boven terwijl de kijker maar niet kan beslissen of hij nou sympathie voor deze moordenaar moet hebben of niet. Verbluffende decors, prachtige muziek en een einde om te zoenen: een klassieker die door de wat al te karikaturale bijrollen The Third Man met slechts een neuslengte voor moeten laten gaan.
