Steven Soderbergh is een experimenteerder pur sang. Bijna elke film die hij heeft gemaakt, is op de een of andere manier wel een vormexperiment. Van zijn debuut Sex, Lies & Videotape tot zijn recentste werken als Bubble en het nu in Nederland uitgebrachte The Good German. Zelfs zijn grote Hollywoodfilms zijn in wezen niks anders dan stijl- en vormoefeningen. Hoe leuk dat ook kan uitpakken, veel meer dan dat wordt het niet. The Good German is ook zon experiment, een vreemd allegaartje van allerlei stijlen die nooit een coherent geheel vormen.
Het lijkt Soderberghs bedoeling te zijn geweest om met The Good German een eerbetoon te maken aan oude Hollywoodfilms uit de jaren veertig en aan de film noir, en tegelijkertijd een film af te leveren die zich kwalitatief met die klassiekers kan meten. Op beide fronten heeft hij gefaald. Zijn aanpak is te vergelijken met die van een kok die besluit om alle ingrediënten uit een recept bij elkaar te graaien en die in één pan te mikken, zonder eerbied voor het zorgvuldig uitgebalanceerde recept. Roeren maar!
Soderbergh heeft een aantal stijlelementen en beeldcomposities uit een paar beroemde films uit de jaren veertig (en uit één neonoir titel uit de jaren zeventig) genomen, deze bij elkaar gezet en door elkaar gehusseld. Zo af en toe levert dit een lekkere hap op, maar als geheel smaakt het nergens naar. Soderbergh gebruikte ouderwetse cameras, microfoons en opnametechnieken, stond erop om alles in een studio in Los Angeles te filmen en vroeg aan componist Thomas Newman om diens vader Barry te imiteren, die immers in het desbetreffende tijdperk werkzaam was als filmcomponist. Dit alles om zoveel mogelijk het beeld en geluid uit de jaren veertig na te bootsen. Soderbergh regisseerde zijn sterren ook zo dat ze qua acteerstijl binnen dat plaatje zouden passen.
Soms slaagt Soderbergh daadwerkelijk in zijn opzet en krijg je als kijker echt het gevoel dat je naar een oude klassieker zit te kijken, of in ieder geval naar een goede imitatie. Maar die illusie wordt dan al gauw weer verbroken. Tegenover elk prachtig gestileerd shot van een sigaret waarvan de rook sierlijk en mysterieus de lucht in kringelt staat een bizar overbelichte scène op een buitenlocatie die in het Hollywood van de jaren veertig per direct in de prullenbak beland zou zijn. Dergelijke belichting is prima voor een ode aan het Italiaanse neorealisme uit diezelfde tijd, of wellicht voor de wat latere Franse Nouvelle Vague. Maar in een Hollywoodfilm uit die tijd zou dat absoluut uit den boze zijn geweest.
De muziek is ook een en al stijlbreuk. Het ene moment, zoals bij de begintitels, lijkt deze linea recta uit jaren veertig te komen, maar op veel andere momenten is het gewoon moderne dramatische filmmuziek. De vervreemdende archiefbeelden van Berlijn vlak na de oorlog vloeken al net zo met de in de studio opgenomen beelden.
Het verhaal is een samenraapsel van de plots van Casablanca, The Third Man en Chinatown, wat de film redelijk voorspelbaar maakt voor iemand die bekend is met deze drie klassiekers. Het is bovendien pijnlijk om te constateren dat het kwaliteitsverschil tussen deze films en The Good German aanzienlijk is. En door de vele visuele hommages word je er voortdurend op gewezen.
Maar het vervelendste aan The Good German is uiteindelijk nog wel dat de hoofdpersonages vooral collages zijn van figuren uit andere films, daardoor geen eigen identiteit hebben en nooit echt tot leven komen. De acteurs in de twee hoofdrollen helpen ook niet bepaald. Clooney weet niet zo goed wat hij met zijn zwakke oorlogscorrespondent Jake Geismar aan moet en heeft vooral een nietszeggende blik in zijn ogen. Blanchett probeert ondertussen zonder veel succes tegelijk Marlène Dietrich en Ingrid Bergman te imiteren. Alleen Tobey Maguire maakt indruk als de gemene, amorele en corrupte korporaal Tully die iedereen bespeelt voor zoveel mogelijk geldelijk gewin. Helaas komt zijn personage in het gecompliceerde, pessimistische verhaal al snel te overlijden. Zijn sterven is het eigenlijke startpunt van alle ontwikkelingen, maar met hem bloedt de film dood. Clooneys zoektocht naar de geheimen van Blanchett die van alles verbergt in het naoorlogse Berlijn, is door de lege, saaie personen nauwelijks interessant meer.
The Good German begint intrigerend, maar de intrige is van korte duur, waarna allerlei verschillende stilistische experimenten elkaar afwisselen en halfslachtig worden uitgevoerd. Dit levert niet meer dan een lege, rommelige stijloefening op zonder boeiend plot of personages. Wil je een goede film uit de jaren veertig of een goede film noir zien? Sla dan Steven Soderberghs nieuwste experiment over en zet nog eens een van de klassiekers op waar zo overduidelijk aan gerefereerd wordt.
