The Last Days of Shishmaref is meer dan alleen een film. Het is ook een fotoboek van Dana Lixenberg, een tentoonstelling in Las Palmas te Rotterdam vanaf 9 november, een educatief programma voor in het onderwijs en een uitgebreide website waarop de gebeurtenissen op het eiland Shishmaref actueel zijn te volgen. Bewoners van het eiland, een gemeenschap van zon zeshonderd Inupiaq-Eskimos, plaatsen weblogs en videobrieven over hun dagelijks leven aan de poolcirkel en de voorbereiding op hun noodgedwongen verhuizing.
Die verhuizing is nodig omdat het eiland waarop de Inupiaq wonen, Shishmaref, steeds kleiner wordt en de traditionele leefwijze van de Inupiaq wordt bedreigd. Klimatologen voorspellen dat het eiland binnen tien jaar volledig zal verdwijnen. De permafrost waarop de eilandbewoners hun huizen gebouwd hebben is aan het smelten, waardoor de kustlijn kwetsbaarder is geworden voor erosie. Ondertussen bevriezen de omliggende zeeën pas nadat de jaarlijkse herfststormen zijn gepasseerd als gevolg van de stijgende temperaturen. Dit geeft de sterke golfslag die veroorzaakt wordt door die stormen vrij spel om harder dan ooit in te beuken op de kusten van Shishmaref, dat alsmaar slinkt. Alsof dat nog niet rampzalig genoeg is voor de Inupiaq op Shishmaref betekent een recente verschuiving in de lengte van de seizoenen dat het jachtgebied van het volk wordt aangetast en ingeperkt, met ernstige gevolgen voor haar leefwijze.
Het is die levensstijl van de Inupiaq op Shishmaref waar het documentairefilmer Jan Louter vooral om gaat in The Last Days of Shishmaref, waarin hij de eilandinwoners veelvuldig aan het woord laat over hun eigen leven en onder andere vastlegt hoe de volwassenen heel ouderwets water uit het ijs halen en op verschillende dieren jagen terwijl de kinderen met iPods en Game Boys spelen. Het verschil tussen de generaties blijkt groot: terwijl de volwassenen het liefst vasthouden aan de traditionele levenswijze van de Inupiaq en daarmee voor een hard en moeilijk bestaan kiezen, vaak omdat dit het enige is wat ze kennen, zien de meeste jongeren het de hele dag hard werken in de kou om te overleven niet zo zitten. Die indruk wordt tenminste gewekt, op één jongen na komen ze nauwelijks aan het woord.
Het zijn vooral de ouderen die uitgebreid vertellen over hoe de klimaatveranderingen van de afgelopen tijd hun leven ingrijpend veranderd hebben, aan het veranderen zijn en veranderen gaan. Dit punt wordt nogal eens door verschillende mensen herhaald, wat de toch al niet zo spannende talking heads-scènes niet bepaald boeiender maakt. Daar tegenover staan de treurniswekkende verhalen over de Inupiaq die al naar de grote stad in Alaska zijn verhuisd: ongeluk en alcoholisme vielen hen ten deel, zoals dat wel vaker gebeurt met de Amerikaanse inheemse volkeren die van hun traditionele leefwijze in de moderne samenleving terecht komen.
Het sterkst zijn de scènes waarin de traditionele leefwijze zelf in beeld wordt gebracht, zoals het moeizame hakken van ijs of de jacht op zeehondjes, waarna die gevild worden en s avonds in de soep worden verwerkt. Louter presenteert zijn statement door simpelweg de cultuur te tonen en de kijker zelf conclusies te laten trekken. Hij laat zien dat deze cultuur uniek is en niet vernietigd mag worden door het broeikaseffect. Het eindshot van twee oudjes die in het sneeuwlandschap verdwijnen is wonderschoon.
