Het is bijna zeventig jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Anno 2009 bevinden we ons in onze eigen crisis, financieel weliswaar, maar naar onze maatstaven heftig. Andere tijden stellen andere prioriteiten. Defiance is een goede gedenksteen van de gruwelijke loop van de wereldgeschiedenis die onbedoeld de financiële crisis weer in het juiste perspectief plaatst.
Ook jaren na dato worden er nog honderden Tweede Wereldoorlogfilms gemaakt opdat de verschrikkingen in de herinnering blijven. Saving Private Ryan, misschien wel de indrukwekkendste van allemaal, had de logische, heroïsche en tevens tragische uitgangspositie van geallieerde soldaten die Normandië bestormden, terwijl er in films als La Vita è Bella, The English Patient, Der Untergang en Oorlogswinter voor totaal andere invalshoeken werd gekozen. Films waarin Joden zelf met geweld verzet bieden, zijn echter spaarzaam. Defiance, dat verzet betekent, geeft met deze vertelling over Joodse verzetsstrijders, de Bielski Otriad (een Otriad is een partizanendepartement), een aanvulling op de geschiedenis van de Holocaust. Het verhaal is gebaseerd op het boek Defiance: The Bielski Partisans van sociaal wetenschapper Nec Techama die overlevenden heeft geïnterviewd.
De eerste paar minuten van Defiance zijn in cinematografisch opzicht alleen al de moeite waard; van een grofkorrelig en afstandelijk zwart-wit wordt het beeld langzaam gevangen in kleur. De Joodse broers Tuvia en Zus Bielski komen te laat thuis na een inval op hun boerderij. Hun familie is uitgemoord op hun jongste broer Asael na. Ze vluchten naar de bossen die ze uit hun jeugd kennen. Al snel sluiten andere Joden zich bij hen aan. Als blijkt dat het bos voor langere tijd hun thuis zal zijn, beginnen de broers met de steeds groter groeiende groep mensen permanente, half-ondergrondse houten hutten te bouwen, de zogenaamde zemlyankas.
De fysiek intimiderende blonde Bondster Daniel Craig, zijn donkere wispelturige donkere broer Liev Schreiber en de nog puberende broer Jamie Bell overtuigen als de tot heldendaden aangespoorde broers die hier niet voor hebben gekozen maar tot zijn veroordeeld. Zoals blijkt uit Tuvias repliek wanneer hij hoort dat Zus wraak wil nemen op de Duitsers: We may be hunted like animals, but we will not become animals. Dat ze voorafgaand aan deze wijze quote de gehele familie van hun verrader hebben gedood, komt echter niet ter sprake. De broers komen uiteindelijk lijnrecht tegenover elkaar te staan. Tuvia wil niet meer geweld gebruiken dan nodig is om te overleven, terwijl Zus niet wil blijven wachten totdat ze genadeloos worden afgeslacht. Asael zit tussen deze twee vuren gevangen.
Zus sluit zich aan bij een Russische Otriad, terwijl Tuvia met de jonge Asael de nog steeds groter wordende groep probeert aan te sturen. Dit is niet gemakkelijk, met enkel rotte aardappelen wordt het humeur er niet beter op. Ook onderlinge strubbelingen over rang en stand worden intern onderwerp van strijd en irritatie. Soldaten van de Bielski Otriad voelen zich meer dan de rest en gedragen zich meer en meer als hun Duitse onderdrukkers. Werkloze filosofen voelen zich nutteloos en kramen verknipte filosofische inzichten uit: You annoy me, therefore I exist.
Defiance is een gedegen speelfilm van Edward Zwick, de regisseur van The Last Samurai, Blood Diamond. Hij bekijkt de Joodse genocide vanuit een redelijk onderbelichte kant. Zwick weet de hoeveelheid Amerikaans sentiment te doseren en het waargebeurde verhaal op een realistische doch inhoudelijk en entertainende manier weer te geven. Het enige echte ja hoor-moment is wanneer alles verloren lijkt en Zus geheel in de traditie van Hollywood als de redder in nood optreedt. Het belangrijkste is echter dat zeventig jaar na de Tweede Wereldoorlog deze en andere verhalen nog steeds worden verteld ongeacht door welke industrie, in welk genre of welke taal. Of zoals de echte Ruth Bielski (de dochter van Tuvia) stelt: de verantwoordelijkheid is nu in onze handen om het verhaal door te geven aan onze kinderen en te hopen dat onze kinderen het op hun beurt weer doorgeven aan hun kinderen.
