Caesar must Die is de nieuwste film van de gebroeders Taviani en won eerder dit jaar op het filmfestival van Berlijn de Gouden Beer. Caesar must Die is een studie van het medium film an sich, een mengeling van documentaire en fictie. De gebroeders Taviani maken al samen films sinds de jaren vijftig en kennen de fijne kneepjes van het vak. Een film als deze is dan ook geen verrassing op dit punt in hun carrière. De film gebruikt één van de bekendste verhalen die de mensheid kent, het toneelstuk Julius Caesar van William Shakespeare, als uitgangspunt.
De film is gefilmd in stemmig zwart-wit, waarmee de gebroeders Taviani meteen willen aangeven dat dit niet een verhaal is dat zich in één bepaalde tijd afspeelt. De film vertelt naast het verhaal van Julius Caesar, Brutus en de andere personages uit het toneelstuk van Shakespeare namelijk ook het verhaal van een groep gedetineerden in de Rebibbia-gevangenis in Rome. Paolo en Vittorio Taviani volgden ze gedurende een half jaar terwijl ze het toneelstuk instudeerden en opvoerden. De film is dan ook niet alleen het verhaal van de Romeinse keizer Julius Caesar, maar ook van de gedetineerden, die hun dagen onvrijwillig moeten slijten in het desolate gevangeniscomplex. Sommigen van de gevangenen zitten al jarenlang vast voor zware vergrijpen en naast een vorm van bezigheidstherapie is het instuderen en opvoeren van het stuk ook een manier om, in ieder geval in hun hoofd, even te ontsnappen uit de benauwende muren van hun cel.
Voor de duidelijkheid: we hebben hier te maken met echte gevangenen, niet met een groep acteurs. We zien hun auditietapes terwijl we ook te zien krijgen hoe ze heten en voor welk vergrijp ze in de gevangenis vastzitten. De film volgt losjes het plot van Shakespeares stuk, maar laat soms ook de realiteit van de gevangenen binnensijpelen. Wanneer zij bijvoorbeeld ruzie krijgen of iemand zijn tekst vergeet, brengen de regisseurs dat ook in beeld. Naarmate de film vordert beginnen de werkelijkheden echter steeds meer in elkaar over te lopen. De historische personages van Shakespeare worden de gedetineerden en andersom.
Als kijker gaan wij ons ook afvragen in hoeverre de regisseurs invloed hebben gehad op de gevangenen, of zij hen aanwijzingen hebben gegeven of stukken hebben laten acteren. Zijn de vetes die zij onderling hebben, de filosofische uitspraken die zij doen en de dingen die zij buiten de regels van het toneelstuk tegen elkaar zeggen echt of nep? Dit is ook gelijk kritiek op de film, je hebt het gevoel dat de acteurs zich constant bewust zijn van de camera die hen filmt, dat zij vaak acteren tijdens het acteren, je hebt het gevoel dat zij niet naturel zijn en zich anders voordoen: misschien uit zichzelf, misschien op aanwijzing van de regisseurs. Deze onzekerheid doet op een bepaalde manier afbreuk aan de manier waarop wij van de film kunnen genieten, wat heel goed een bewuste keus van de regisseurs geweest kan zijn.
Caesar must Die is een boeiende oefening in de manier waarop film, en in het bijzonder documentaire, fictie en realiteit in elkaar over kunnen lopen. In combinatie met de kracht van het eeuwenoude toneelstuk, dat door deze film zeker nieuw leven ingeblazen krijgt, maakt het tot een boeiende en waardevolle belevenis. De vele onzekerheden over de intenties van de acteurs en de regisseurs maken echter toch dat de film soms minder aantrekkelijk wordt, en op sommige punten zelfs enigszins traag kan overkomen.
