Als er buitenaards leven bestaat en de vertegenwoordigers ervan een gelijkwaardige of hogere vorm van intelligentie dan de aardse mensheid vertoont, hoe kun je ze dan in honderd minuten voorlichten over alle pracht en praal die onze planeet te bieden heeft? Het antwoord is kinderlijk eenvoudig: laat ze het visueel overdonderende Samsara zien. Dan hebben ze een aardig idee van hoe het bij ons reilt en zeilt. Gedurende een periode van vijf jaar schoten Ron Fricke en Mark Magidson in vijfentwintig landen adembenemende plaatjes die zonder enige toelichting op de kijker worden afgevuurd.
Samsara, Sanskriet voor het eeuwig draaiende rad van het leven, roept onmiddellijk een associatie op met de Qatsi-trilogie van Godfrey Reggio. In drie delen wordt de relatie tussen mens, natuur en technologie onderzocht, begeleid door de muziek van Philip Glass. De parallel is niet verwonderlijk want Fricke verzorgde het camerawerk van het openingsdeel, Koyaanisqatsi. Samen met Magidson maakte Fricke bovendien de vergelijkbare titels Chronos, over het concept en het verstrijken van de tijd, en Baraka. De hypnotiserende werking van 'timelapse'-beelden en track shots fascineert Fricke mateloos en Samsara bouwt voort op dit principe. Het caleidoscopische hoogstandje werd al voltooid in 2011, maar komt nu pas bij ons in de bioscopen.
De tijd en werk die in deze fascinerende beeldenstroom is gaan zitten roept groot ontzag op. De plaatjes die Fricke ons voorschotelt zijn van een ongekende schoonheid. Of het nu gaat om het wereldwonder van het Jordaanse Petra, een enorm plein gevuld met synchroon gymmende gevangenen in Azië of de hadj in Mekka, Fricke weet zijn publiek er met gemak mee te betoveren. Het is alleen jammer dat hij ons niet wat meer aan de hand neemt of op zijn minst zijn bedoelingen duidelijk maakt. Langzame glijdende shots van overweldigend natuurschoon worden afgewisseld met vage kunstuitspattingen en de hectiek van de moderne techniek en industrie. Samsara zit zo tjokvol met indrukken dat hij je overvoert met informatie die een buitenaards wezen wellicht kan verwerken, maar een mens zeker niet. Zelfs als je deze gedachte los durft te laten blijft de vraag in je achterhoofd spelen wat de bedoeling van dit alles zou kunnen zijn. Het gevaar bestaat bovendien dat Samsara hierdoor compleet stuk geanalyseerd dreigt te worden.
Ondanks het feit dat zowel de titel als de aanpak een cyclus of zelfs een perpetuum mobile proberen te verbeelden, weet Fricke met zijn Samsara er niet echt een lijn in te krijgen. Vooral in de aan- en uitloop lijkt de beeldenbrij volstrekt willekeurig. Beelden van natuur, religie en sociale factoren wisselen elkaar hierbij af. Soms lijkt je er een statement uit te kunnen filteren, bijvoorbeeld als Fricke ons de massaliteit van de bio-industrie voorschotelt waarbij kippen, koeien en varkens in groten getale consumptieklaar worden gefokt, geslacht en verpakt. Fricke roept op zijn minst de pretentie op dat hem een duidelijk doel en richting voor ogen gestaan heeft, maar slaagt niet in deze missie. Het beste kun je al het moois dat Samara te bieden heeft maar gewoon op je af laten komen en je vergapen aan de schoonheid van onze aardkloot. Als je die rust weet te vinden dan is Frickes nieuwste beeldenstroom pure kunst waar je je compleet aan over kunt geven.
