Het filmfestival van Cannes had niet actueler kunnen uitpakken dan met Maïdan. De demonstraties op het centrale plein van Kiev die hierin worden gedocumenteerd, lijken nog maar net achter de rug. Sergei Loznitsa wist zijn film razendsnel af te maken om aan de Rivièra in première te kunnen laten gaan. Voor Nederland ook niet onbelangrijk, want het was de enige Nederlandse coproductie in de officiële selectie van het festival.
Het geluid werd gemixt in de Warnier Posta studio in de Amsterdamse Houthavens en mag er zeker wezen. Ook de beelden zijn dik in orde. Loznitsa, gezien als de beste hedendaagse Oekraïense regisseur, ging uitgerekend in december 2013 op het centrale plein van Kiev filmen om research te doen voor een speelfilm die hij wilde maken. Voor hij het wist, was hij geschiedenis aan het vastleggen. Als de film begint zien we hoe steeds meer demonstranten zich verzamelen op het plein, en hun onvrede over president Janoekovitsj niet onder stoelen of banken steken. Ze verschansen zich op het plein en noemen zich de Maïdan (Oekraïens voor het woord plein) en geven zich vol enthousiasme over aan een gevoel van solidariteit. Ze willen een stem, een vrij Oekraïne en beseffen dat wat ze doen, van groot belang kan zijn.
Bijna de gehele eerste helft van de film schetst Loznitsa het beeld van dit gemeenschappelijke gevoel en de vreedzame gang van zaken. Vrijwilligers staan eten en drinken uit te delen, gebedsdiensten worden op het podium gehouden en vele dichters en muzikanten delen de artistieke inspiratie die dit gemeenschapsgevoel bij ze heeft losgemaakt. Wanneer ze door de politie worden omsingeld, slaat de stemming om. Ze steken de barricades in de fik en gooien wat ze maar kunnen eroverheen. De politieagenten antwoorden met traangas. Wanneer de Maïdan een ultimatum negeren om het plein te ontruimen, barst de hel goed los. De politie rukt uit en schiet op de demonstranten met als gevolg een vreselijk bloedbad. Doden en gewonden vallen, maar de Maïdan blijven het plein verdedigen met alles wat ze kunnen vinden. Zelfs als de doodskisten de kille werkelijkheid van de demonstraties tonen, blijven ze hun doel voor ogen houden. Helden leven voort, roepen ze in koor, terwijl de kisten ze passeren.
Loznitsa lijkt met Maïdan terug te gaan naar de kern van het maken van een documentaire. De film bestaat enkel uit lange shots vanuit verschillende hoeken, waarbij de menigte wordt gadegeslagen. Slechts tweemaal wijkt hij er noodgedwongen vanaf. Eenmaal als de journalisten onder vuur worden genomen en hij moet duiken om niet geraakt te worden door kogels, de andere keer als hij bezig is met een lange opname van demonstranten, wanneer rechts van hem de politie al schietend binnenvalt. Hij draait snel de camera, om dat beeld vast te kunnen leggen. Verder verzorgt hij geen voice-over en wordt niemand aan het woord gelaten. Het draait om het documenteren van wat er gaande is, waarbij de groep altijd het centrale aspect blijft vormen, nooit het individu.
Wat Maïdan zo integer en indrukwekkend maakt, is meteen ook de zwakke kant van de film. Als kijker ben je geneigd je in te leven, alleen kan dat hier niet. We zien namelijk altijd een massa mensen, waardoor nooit iemand in het bijzonder wordt gevolgd. Soms duren de shots te lang, zeker in het begin als de samenhorigheid wordt vastgelegd. Het zijn mooie beelden, maar ze lijken allemaal erg op elkaar. Bovendien weet iedereen die de afgelopen maanden een keer de tv aan heeft gehad, wat er gaat gebeuren. Je wacht hierdoor op het moment van de chaos, maar het duurt zeker een uur voordat dit deel van het verhaal van start gaat. Uiteindelijk bezorgt die wisselvalligheid je een dubbel gevoel. Het is zeker een belangrijk en interessant tijdsdocument, maar helaas niet altijd even boeiend.
