Hoe wrang ook: pesten is momenteel hot. Of om het wat subtieler en respectvoller te verwoorden: pesten staat gelukkig weer volop in de belangstelling. Jarenlang keken leerlingen en zelfs ouders, die maar moeilijk met hun kroost konden communiceren, de andere kant op. Elke schoolklas kent nu eenmaal een pispaaltje. Maar dat betekent nog niet dat de maatschappij zich neer hoort te leggen bij het bestaan van een pikorde binnen een klas. Gelukkig wordt het argument van schooldirecteuren dat pestgedrag in hun leerfabriek niet voorkomt en dat ze er daarom niets aan hoeven te doen tegenwoordig zelden nog gebezigd. Zelfs de media hebben het belang van het aan de kaak stellen van pesten ontdekt, al zijn hun motieven uitermate dubieus. RTL kreeg onlangs zelfs een rechtszaak te verduren toen bleek dat de zender illegale filmopnamen van pestgedrag de lucht in wilde knallen.
In jeugdseries en in de bioscoop is er altijd wel aandacht geweest voor pestgedrag. In onze Lage Landen bijvoorbeeld recentelijk nog door de degelijke Carry Slee-verfilming Spijt!. Fries Steven de Jong doet een moedige poging om het thema vanuit zijn gezichtspunt te belichten. Aandacht voor de achtergronden van de treiterkoppen of hun motieven is er in zijn Stuk! alleen nauwelijks. Voor onvoorstelbaar veel subthema's en onzinnigheden des te meer. Het kan haast niet anders of De Jong en coscenarist Dick van den Heuvel hebben van schrijfster Judith Visser een lijstje gehad met daarop alle onderwerpen die toch echt aan bod moesten komen bij de verfilming van haar boek. Naast het afvinken van de ontelbare thema's houdt Stuk! het midden tussen jeugddrama en puberthriller. Het is een ernstige constatering dat Yolantha Sneijder-Cabau in haar bijrol van onervaren politierechercheur het minste is van de vele problemen waaronder dit klierepos gebukt gaat.
Lijdend voorwerp is de net iets te dikke nerderige Lizzy, die maar moeilijk contact met haar leeftijdsgenoten maakt. Tot overmaat van ramp zit het op het thuisfront ook nog eens flink tegen. Door haar losbandige moeder wordt Lizzy in hun rommelige huis vrijwel genegeerd. Zelfs oma is niet al te lief tegen haar kleindochter, al hoef je geen Einstein te zijn om door te hebben hoe het met oma zit. De pesterijen op school worden voornamelijk uitgevoerd door een groepje populaire medescholieren. Helaas beperkt dit zich niet enkel tot verbale beledigingen, maar wordt Lizzy ook regelmatig fysiek mishandeld. De Jong gaat hierin behoorlijk ver - wellicht omdat zijn hoofdpersoon al achttien is - en laat Lizzy zelfs vernederingen die seksueel getint zijn ondergaan. Enige steun mag het meisje nog verwachten van Alec, maar eigenlijk is hij alleen maar bezig om het hart te veroveren van Riley, met wie Lizzy juist weer een vriendschap probeert op te bouwen. Er komt echter een moment dat al het getreiter Lizzy te veel wordt. Ze zint op wraak.
Tussen al deze ellende heen is ook nog een verhaal gefrommeld over een politierechercheur die door een oudere Friese collega de kneepjes van het vak krijgt bijgebracht, terwijl ze een serie misdaden moeten zien op te lossen. Het is illustratief voor de overvolle agenda van De Jong en dit zijspoor dient eigenlijk alleen maar om de finale enigszins soepel te kunnen inleiden en afronden. In haar pogingen wraak te nemen op haar leeftijdsgenoten slaat Lizzy volkomen door. Haar gedrag wordt zo grotesk dat het heel lastig wordt voor de doelgroep om hier nog aansluiting bij te vinden. Met iemand die knettergek is wordt het wel heel moeilijk meeleven. En dat terwijl De Jong op het technische vlak, waaronder de dreunende soundtrack en enkele droneshots, nog zo zijn best heeft gedaan om de jeugd bij de les te houden.
Het heeft de filmmaker echter de grootst denkbare moeite gekost om dit ongeleide projectiel in de hand te houden. In zijn pogingen heeft hij jammerlijk gefaald. De Jong heeft met zijn elfde speelfilm, die zijn zilveren jubileum als regisseur markeert, nagelaten keuzes te maken. En de beslissingen die hij heeft genomen pakken veelal verkeerd uit, want er is bijvoorbeeld enkel aandacht voor de ernst en gevolgen van het pestgedrag, maar niet voor de onderliggende problemen. Uiteindelijk hebben de thematiek en vooral de psychische levenswereld van de hoofdpersoon nog wel het meest het onderspit moeten delven. Laat dit nou juist de kern van een als spannend en heftig bedoeld drama als Stuk! zijn.
