Lily Tomlin, Wanda Sykes, Margaret Cho, Sandra Bernhard, Rosie O'Donnell, e.a. | Speelduur: 99 minuten | Jaar: 2024
Outstanding: A Comedy Revolution is een poging om een eeuw homo-emancipatie in anderhalf uur te behandelen. De meest klinkende namen uit de Amerikaanse queer showbizz vertellen hun verhaal in deze documentaire, waarin zeker te lachen valt maar die net zo vaak droevig stemt. De harde les is namelijk dat de tijd niet alleen maar vooruitgang heeft gebracht.
In 2022 kwamen in het Greek Theatre in Los Angeles de grootste LHBTIQ+ namen bij elkaar voor een avond stand-up comedy. Die show staat al een tijdje op Netflix onder de titel Stand Out: An LGBTQ+ Celebration. Regisseur Page Hurwitz vond (terecht) dat hier meer over te vertellen viel, en trommelde iedereen nog maar eens bij elkaar voor een meer persoonlijk en serieus relaas over de afgelopen decennia.
Al vrij snel wordt duidelijk dat in Amerika de homo-emancipatie bepaald niet synchroon liep met die in Nederland. De term LHBTIQ+ bestond uiteraard nog niet, maar zelfs honderd jaar geleden waren homoseksuelen alom vertegenwoordigd in de showbizz. Een golf van conservatisme zorgde ervoor dat deze sterren de mond werd gesnoerd. Robin Tyler was in de jaren zeventig de eerste die openlijk uit de kast kwam.
Zij vormde met haar partner Patty Harrison een zeer succesvol duo. Tyler, intussen in de tachtig, vertelt in de documentaire hoe haar coming-out direct een negatieve impact op haar carrière had. Haar moed was meteen een waarschuwing voor andere artiesten over de mogelijke consequenties wanneer je vertelt van wie je houdt. Artiesten als Rosie O'Donnel, Lily Tomlin, Wanda Sykes tekenen vergelijkbare verhalen op.
Eén traumatische gebeurtenis van stand-up comedian Todd Glass snijdt recht door je hart. Wanneer hij bijna sterft aan een hartaanval roept hij collega Sarah Silverman op om 'zijn vriendin' te bellen, omdat hij niet openlijk durft te zeggen dat hij een relatie met een man heeft. Silverman wist wel beter. Zelfs toen Glass de dood in de ogen keek was de angst voor de gevolgen van een coming-out nog te groot.
Dit voorval stamt uit 2010, toen Glass al achtenveertig was. Voor een Nederlandse kijker is dit bijna niet voor te stellen. De LHBTIQ+ acceptatie is bij ons ook niet perfect, maar zo'n late coming-out van een publiek figuur komt hier gelukkig zelden voor. Het is vooral die blik op de oerconservatieve aard van Amerika die deze documentaire het kijken waard maakt.
Met name de anti-homo kruistocht van Anita Bryant eind jaren zeventig is ronduit weerzinwekkend. Haar zieke geest was weliswaar voer voor grappen die de queer komieken makkelijk konden inkoppen, maar die konden niet opboksen tegen haar destructieve impact. Minstens zo kwalijk waren wereldberoemde komieken als Eddie Murphy en Mel Brooks, die in de jaren tachtig de meest onsmakelijke anti-homo en aidsgrappen aan een bulderend publiek serveerden. Tegelijkertijd lagen hun minder succesvolle homoseksuele collega's letterlijk te sterven aan de vernietigende ziekte.
Dit zou nu onvoorstelbaar zijn, maar in die tijd zorgde dit amper voor ophef. Veertig jaar later ligt het speelveld er gelukkig beter bij, zelfs in Amerika. Maar de sterren van toen én nu herinneren ons er fijntjes aan dat ook in het huidige klimaat achteruitgang op de loer ligt. Het is een ongemakkelijke boodschap die je niet zou verwachten in een documentaire over comedy, maar eentje die wel nodig is.
Outstanding: A Comedy Revolution is te zien bij Netflix.
