Vraag een willekeurige middelbare schoolklas om een lokaal gemeenteraadslid te noemen en de handen blijven omlaag. Vraag een willekeurige scholier echter wie Alex Jones is en je kansen worden al beter. Het feit dat de Amerikaanse extreemrechtse complotdenker ook hier bekend is (o.a. van dubieuze uitspraken als "turning the frogs gay"), is onderdeel van het probleem dat in The Truth vs. Alex Jones naar voren komt. Jones predikt vol vuur en de bosbrand vol leugens zet de nabestaanden van de Sandy Hook-schietpartij - die volgens Jones dus helemaal niet gebeurde - vol in de rook.
Want als 24% van de VS - 75 miljoen mensen - niet geloven dat jouw kind is overleden, hoeveel van die mensen gaan je vervolgens uitmaken voor acteurs, je bedreigen bij het benzinestation en urineren over het graf van je kind? Voor nabestaanden wordt dat de realiteit. Voor Alex Jones wordt speculeren over een overheidscomplot ondertussen een winstgevend stokpaardje dat immuun lijkt voor elk weerwoord. Ook ik voel tijdens sommige speculaties de onderbuik even borrelen.
De documentaire slaat daar agressief op terug. Na een zeer emotionele beschrijving van het leed in Sandy Hook volgen snel de twee rechtszaken, waarin de families Alex Jones aanklagen. HBO Max was er vanaf het begin bij - Jones benoemt hen ook. De makers hoeven zich dus niet te wagen aan korrelige Court TV-beelden of reconstructies. De processen bestaan vooral uit hopeloze welles-nietesspelletjes met een kleuter in het strafbankje. In Jones' uitzendingen noemt hij het een showproces maar in de rechtbank krabbelt hij terug en botst hij met decorumregels.
Het hele proces wordt daardoor clownesk, maar nooit echt lollig. Alex Jones doet dat wel, en lollig is dus wat HBO probeert te voorkomen. De filmmakers kiezen een kant, de nabestaanden, en een insteek, verdriet en woede. Het is te absurd om te doen alsof de waarheid ergens in het midden zou liggen. Liever focust de documentaire zich op de boodschap dat de impact van opportunistische leugenaars en hun meer orthodoxe volgelingen niet meer te overzien is. Alex Jones kapot procederen werkt maar half, en eigenlijk alleen als er een cameraploeg bij is, die net zo'n groot publiek kan aanspraken als Infowars, het medium van Jones.
Dat gaat waarschijnlijk niet lukken, maar dat valt de documentaire niet te verwijten. Die is in een kleine twee uur boeiend en frustrerend, maar vooral erg emotioneel geladen. Het gaat voorbij aan alle abstracties van de massa en alle filosofische argumenten over vrijheid van meningsuiting, maar zoomt in op de gewone mensen die zo dapper zijn hun slachtofferschap nog even te verlengen in hun hoop om een 'era of truth' in te leiden.
Wat dat betreft zijn er bijzondere parallellen tussen The Truth vs. Alex Jones en De Veroordeling in Nederland. Die film laat zien hoe Maurice de Hond mensenlevens kapotmaakt met zijn obsessieve speculaties dat 'de klusjesman' de echte pleger van een moord zou zijn. Die film eindigde uiteindelijk zelf in de rechtbank, waar het overigens won. Speculaties over die zaak halen tot op de dag van vandaag de kranten.
Touwtrekken met de waarheid kan voor alle partijen en voor de kijker vermoeiend zijn en dat is The Truth vs. Alex Jones soms dan ook. Toch zou de schoolklas die geen lokaal gemeenteraadslid kon noemen er toch bij gebaat zich in deze casus - die ver van hun bed ligt - te verdiepen. Grote kans dat ze het nog interessant zullen vinden ook.
The Truth vs. Alex Jones is te zien bij HBO Max.
