Je hebt hem vast wel eens meegemaakt op een feestje of in een kroeg: die man die ergens misschien geen geleerde in is, maar er toch van alles over te vertellen heeft. Als een ander aan het woord is, luistert hij niet maar aast op een geschikt moment om zelf weer in te haken. Paved Paradise is wat je krijgt wanneer zo iemand een documentaire maakt: de regisseur richt de camera en de microfoon graag op zichzelf, terwijl dit over het belang van onze planeet zou moeten gaan.
Iets dat biologisch is klinkt een stuk beter, vooral milieuvriendelijker. Helaas vergissen klimaatactivisten zich daarin. Vegetarisme is een goede oplossing, maar voor de rest is biologisch nou juist de slechtste manier van telen omdat het veel meer natuur opslokt dan een gewone boerderij. Filmmaker Karsten de Vreugd en expert Hidde Boersma tonen dit aan en kijken naar betere oplossingen, wat van groot belang is aangezien de Nederlandse regering steeds meer naar biologisch kijkt.
Dat biologisch niet de oplossing is, is volgens velen geen theorie maar een feit. Dat kun je je in twaalf minuten op een amusante wijze en zonder poespas laten vertellen door het YouTube-kanaal Kurtzgesagt (Is Meat Really That Bad). Of in veertig minuten door deze documentaire. Hij duurt weliswaar twee keer zo lang, maar hij herhaalt de boodschap storend vaak en kent veel onderbrekingen omdat Hidde en Karsten heel graag grappig willen zijn.
In een documentaire is het beter om je gast uit te laten spreken. De Vreugd onderbreekt soms met vragen, dat mag. Maar ook met loze opmerkingen ("love it!") en alsof hij er net zo veel verstand van heeft. Zijn gasten dulden het uit beleefdheid, maar gelukkig is er ook iemand die aangeeft dat zijn opmerking een non-argument is.
De toon die in de eerste paar minuten wordt neergezet is ook nog eens gevaarlijk onhandig. Wat is onze regering toch dom en wat is dat biologisch gedoe toch dom. Het is niet ondenkbaar dat complotverspreiders vooral deze beelden zullen uitmelken op sociale media, terwijl de boodschap is dat boerderijen toch echt een probleem zijn. Ergens klopt dat natuurlijk niet, we hebben ze nodig voor onze voedselvoorziening, maar de mensheid blijft zich maar als konijnen voortplanten. Paved Paradise ontkent dat niet, maar besteedt er ook geen aandacht aan.
Na veertig minuten maakt de docu zich eindelijk los van de herhalende boodschap over biologisch telen en ontstaat wat meer ruimte voor mogelijke oplossingen. Die moeten komen van mensen hogerop. Karsten en Hidde hebben ongetwijfeld hun best gedaan om iemand van hogerop te pakken te krijgen en er een gesprek mee aan te gaan, maar het is schrijnend om te zien hoe ze geen stap vooruit komen. Alleen een man van het Europees Parlement staat ze te woord. Hij is het roerend met ze eens maar deelt helaas dat ook hij overal op muren stuit.
Voor de twee heren ligt de conclusie in Costa Rica. In de jaren tachtig had dat land een 'jonge' president die zijn regering niet samenstelde uit bejaarde politici maar uit wat frissere mensen die experts waren binnen hun vakgebied. Dit zorgde ervoor dat de natuur een financiële waarde kreeg en dat de hele mindset van de bevolking veranderde: een boom ging van waardeloos naar waardevol. Costa Rica is al jarenlang een economisch stabiel land.
Paved Paradise verliest punten door de stijl en de onoprechtheid. Er staat een man te zingen terwijl hij gitaar speelt. Een wijder shot verklapt dat hij daar heel bewust door de makers is neergezet om geforceerd een mooi momentje vast te kunnen leggen. In dat opzicht is de documentaire extreem geënsceneerd. Ook de grapjes zijn er heel bewust in gestopt. Af en toe voelt het alsof een hippe influencer een zak geld heeft gekregen om iets te maken over een onderwerp dat hij belangrijk vindt.
Ook een half puntje minder voor de geluidsbewerking. Hier en daar lopen muziek en stemgeluid asynchroon, waardoor een echo-effect ontstaat. Een half puntje meer voor de prachtige beelden van het oerbos in Costa Rica, en het feit dat de documentaire via een kromme weg een belangrijke boodschap deelt: we stevenen af op een ondergang die we zelf veroorzaken. En alleen wij kunnen daarin verandering brengen door hogerop duidelijk te maken dat we bereid zijn om in te leveren.
