United We Stand (Musicians in Times of War)
Recensie

United We Stand (Musicians in Times of War) (2022)

Documentaire over klassieke muzikanten die de handen ineenslaan om geld in te zamelen voor Oekraïne.

in Recensies
Leestijd: 3 min 20 sec
Regie: David van Tijn | Speelduur: 80 minuten | Jaar: 2022

Maya Fridman is een Russische celliste woonachtig in Amsterdam. Op het moment dat Poetin de oorlog verklaart aan een buurland voelt zij zich geroepen om niet slechts geld in te zamelen om het geraakte land en zijn burgers bij te staan maar ook om te laten zien dat lang niet iedere Rus achter deze daad staat. Samen met enkele andere muzikanten toert zij rond in Nederland om (moderne) klassieke muziek te spelen voor een donerend publiek.

En tja, dat is het zo'n beetje. Een zeer nobel doel, een prachtig gebaar, en Maya brengt zichzelf daarmee ook in levensgevaar. Maar hoe kun je hier een documentaire mee vullen? Om eerlijk te zijn, niet echt. Het gaat over een zwaar onderwerp, maar er valt weinig anders te doen dan kennis maken met de muzikanten en leren hoe zij denken over de oorlog - dat laatste is natuurlijk te raden.

In het eerste deel leren we Maya kennen, via haarzelf en door de ogen van andere muzikanten die haar kennen. Op het podium is ze een beest. Ze houdt zich er al sinds peuter mee bezig en heeft heel wat schooluren gemist om een virtuoos te worden op de cello. En dat is te horen, want zonder hulp van een muziekblad speelt ze de noten perfect en emotioneel.

Privé is het een ander verhaal. Ze is naar eigen zeggen erg verlegen. Zelf leer je haar kennen als volwassen vrouw met een ongekend kinderlijk stemmetje, maar ook als iemand met een redelijk naïeve manier van denken. "Het zou toch beter zijn als deze oorlog gewoon stopt", zegt ze. Ja, no shit. Ook wil ze niet echt uitspreken dat haar benefietconcerten deels uit persoonlijk schuldgevoel voortkomen. Maar daar is niks mis mee; uiteindelijk is het doel geld inzamelen voor Oekraïne, en dat krijgt ze voor elkaar.

Later komen andere muzikanten aan het woord, inclusief een zangeres uit Oekraïne. Vanzelfsprekend is iedereen verbijsterd dat deze oorlog überhaupt plaatsvindt en hoe weinig andere landen bijdragen uit angst een wereldoorlog te ontketenen. Toch zegt niemand iets wat zo persoonlijk en beeldend is dat het de gruwel van oorlog echt overbrengt, of de dreiging die Maya boven het hoofd hangt. Haar vader waarschuwt dat er consequenties zijn voor haar daden, maar het is niet zo dat we zien dat iemand een aanslagpoging op haar doet. Gelukkig maar! Het gevaar is dus puur theoretisch.

De interviews met de personen worden afgewisseld met opnames van concertbeelden door heel Nederland. Er is gekozen voor Oekraïense stukken en volksliederen. Het verschilt wie met haar op het podium staat, maar Maya is er altijd. Je kunt zien en horen dat ze heel wat emotie in haar muziek giet, maar af en toe zijn de gekwelde dramatische gezichtsuitdrukkingen een beetje artistiek aangedikt.

Er komt ook nog een xylofonist aan het woord, eentje met een hipsterkapsel, om het even iets interessanter te maken. Hij kent de politiek, hij kent de geschiedenis. Iemand met kennis van zaken horen praten geeft meer inzicht in de oorlog. En ook al is het niet meer dan een conversatie, het is toch een moment waarop je denkt "waar is Rusland toch mee bezig?"

De film sluit af met een bezoek aan een pianist in België die niet kan meedoen aan de tour, en dus maar een huiskamerconcert geeft. Prachtig gespeeld, hooguit wat bombastisch. De man zelf is minder interessant. Hij doet vrij uitgekauwde uitspraken over de oorlog, en ook al spreekt hij vanaf de zijlijn, hij doet alsof hij op het veld staat.

United We Stand heeft ofwel alles uit het beeldmateriaal gehaald dat er te halen viel, oftewel is te gehaast uitgebracht vanuit de angst dat de film misschien niet meer relevant zal zijn mocht de oorlog ineens ten einde komen. Hoe dan ook, ondanks dat de muziek prachtig is en het fantastisch is hoe mensen uit Rusland en Oekraïne samenkomen om Poetin een middelvinger te geven: erg veel heeft deze documentaire niet te vertellen.