Regie: Christy Wegener | Speelduur: 95 minuten | Jaar: 2022

Als de Amerikaanse militaire Vanessa Guillen in 2020 op twintigjarige leeftijd vermist raakt, trekt haar familie onmiddellijk aan de bel bij haar superieuren. In eerste instantie lijkt er niet veel met de zorgen van de familie te worden gedaan, maar achter de schermen ontwikkelt zich een zaak die symbool zal komen te staan voor een langlopend en systematisch probleem in het Amerikaanse leger.

Vanessa Guillen droomt er al op jonge leeftijd van om haar land te dienen, maar die droom raakt langzaam in verval nadat ze is gestationeerd op de legerbasis van Fort Hood, Texas. Het begin van de documentaire laat Guillens familieleden vertellen over haar jeugd en haar toewijding aan de opleiding en training op de legerbasis. Het is een zwaar bestaan, maar volgens de jonge militaire is dat het allemaal waard.

Vanaf de eerste seconde is echter duidelijk dat het niet goed zal aflopen met Guillen. Volgens haar moeder en zussen werd ze lastiggevallen door collega's en voelde ze zich niet veilig. Als ze vervolgens verdwijnt en de hooggeplaatste militairen op Fort Hood niet thuisgeven, bekruipt je het onheimelijke gevoel dat haar kinderdroom is geëindigd in een regelrechte nachtmerrie. Dit wordt bevestigd als haar lichaam in gruwelijke staat wordt teruggevonden. Ze is vermoord door een mannelijke collega, die vervolgens zelfmoord pleegt.

Dit filmdebuut van regisseur Christy Wegener doet in het eerste halfuur denken aan een truecrimedocumentaire, maar blijkt uiteindelijk een verhaal te vertellen dat veel groter is dan de moord op Guillen. Wegener volgt de I Am Vanessa Guillen-beweging, die in eerste instantie vecht voor gerechtigheid na de moord op de jonge vrouw, maar zich vervolgens inzet voor een wet die soortgelijke situaties van seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik in het Amerikaanse leger aan banden moet leggen.

I Am Vanessa Guillen portretteert een rottend instituut en een vastgeroest politiek systeem. Terwijl we de zussen van Guillen volgen in hun rouwproces en het gelijktijdige gevecht met Washington, wordt nog maar eens duidelijk dat er een tragedie nodig is om de status quo op te schudden. En zelfs dan zullen de voorvechters van verandering op verzet stuiten.

Hoewel de documentaire eindigt met een lichtpuntje, is de sfeer niet bepaald feestelijk te noemen. Er is erkenning voor de progressie die de nabestaanden van Guillen hebben geboekt, maar er wordt ook teruggekeken op de voorgaande tien jaren waarin dezelfde problemen bestonden en politici door de enorme tegenstand van de gevestigde orde er niet in konden slagen verandering teweeg te brengen. Ook wordt vooruitgekeken naar wat nog moet worden gedaan om de macht van hooggeplaatste militairen verder in te perken.

Al met al een indrukwekkend debuut van Wegener, waarin veel belangrijke spelers aan het woord komen, maar vooral de oorverdovende stilte van het Amerikaanse leger boekdelen spreekt. Een punt van kritiek is de overgang van de vertelling van de tragische gebeurtenissen rondom Guillens dood naar het verhaal van haar familie die in haar nagedachtenis vecht voor gerechtigheid. Deze twee kanten van de docu lopen hier en daar door elkaar, waardoor het begin en het einde van de film niet geheel bij elkaar lijken te horen.

I Am Vanessa Guillen is te zien bij Netflix.