Regie: Kevin Wilson Jr. | Speelduur: 68 minuten | Jaar: 2022

De Untold-documentaires van Netflix voelen als het Amerikaanse antwoord op Andere Tijden Sport, al steken ze productioneel gezien allesbehalve (Hans) goedkoop in elkaar. The Rise and Fall of AND1 draait om de opkomst en ondergang van het alternatieve basketbalkledingmerk AND1, maar is dit onvertelde verhaal wel echt het vertellen waard?

In 1993 starten drie basketbalfanaten AND1, vernoemd naar de uitroep van een speler als die tijdens het maken van een punt een overtreding te verduren krijgt. Ze verkopen provocatieve T-shirts vanuit de achterbak van hun auto en het duurt - in ieder geval qua verteltijd - niet lang tot hun kleding verschijnt in series als Friends en ze serieuze concurrentie vormen voor Reebok, Adidas en Nike.

Maar wanneer hun schoenenlijn en de sponsering van NBA-spelers op niets uitloopt, gooit het bedrijf het in 1998 over een andere boeg. Er wordt vol ingezet op streetball, een speelsere variant van basketbal die er met een focus op trucjes, stijl en flair haast een jurysport van maakt. De mixtape hiervan, met beelden van onbekende maar beestachtig flamboyante basketballers, wordt een gigantisch succes.

De tape en bijbehorende (wereld)tours maken wereldsterren van namen als Skip 2 My Lou, Hot Sauce en The Professor. Er volgen games, films en realityseries. AND1 komt daarmee even in de achteruitkijkspiegel van Nike, maar zowel de documentairetitel als en de huidige naamsbekendheid van het bedrijf verraden dat dit niet lang zo kan blijven.

De documentaire is compositioneel gedegen, zonder de speelse, grove stijl van homevideo's van eind jaren negentig, begin tweeduizend af te vallen. Verder houdt de men letterlijk de ogen op de bal. De documentaire wordt namelijk gedragen door de majestueuze streetball-fragmenten. De korrelige, verkleurde beelden verhullen niets van de ongekende souplesse waarmee onbekende spelers die nooit ook maar in de buurt van de NBA kwamen, de meest uitgedachte pasjes, schijnbewegingen en trickshots uithalen. Het nodigt uit om de originele mixtapes op YouTube te bekijken of om zelf het veld op te stappen.

Er had niettemin wat meer tijd uitgetrokken mogen worden voor de mensen achter al die visuele traktaties. Als dat wel gebeurt, bijvoorbeeld bij het verhaal over The Professor, een kleine witte knul uit Oregon, bloeit de documentaire helemaal op. Met namen als Duke Tango kunnen die andere verhalen toch onmogelijk saai zijn geweest.

Voor de rest is de documentaire net te kort om niet oppervlakkig te zijn. Binnen vijf minuten gaan we van drie onervaren studenten die niets weten van een bedrijf beginnen, naar een sponsordeal met een NBA-supertalent. Ook het einde voelt als een voorlezende moeder die nu toch wel echt naar bed wil: Nike blaast het strohuisje van AND1 omver en in een combinatie van interne conflicten en externe overnames gaat het hele sprookje rond 2008 als een nachtkaars uit, al bestaat het bedrijf momenteel nog wel.

Untold: The Rise and Fall of AND1, is een standaard David-tegen-Goliathverhaal, dat ondanks - al dan niet dankzij - de lage kwaliteit videobeelden van je scherm afspat. Het verhaal vertelt zichzelf en de makers voelden niet de noodzaak al te veel toe te voegen. Die noodzaak heb je zelf na het zien van al die streetball-fragmenten in ieder geval wel.

Untold: The Rise and Fall of AND1 is te zien bij Netflix.