Regie: Christiaan Olwagen | Scenario: Carl-Johan Lingenfelder en Christiaan Olwagen | Cast: Schalk Bezuidenhout (Johan Niemand), Hannes Otto (Wolfgang Müller), Germandt Geldenhuys (Ludolf Otterman), Gérard Rudolf (Dominee Koch), e.a.| Speelduur: 123 minuten | Jaar: 2018

"Wie het jou hart gebreek?" vraagt gastvrouw Arlene aan zanger en dienstplichtig militair Johan terwijl hij net aan haar zijn passie voor mode heeft opgebiecht en zichzelf in de spiegel aanstaart. "Niemand," luidt het antwoord. Daarmee zou de kous af zijn, ware het niet dat Johans achternaam Niemand is en hij hiermee toegeeft vooral zichzelf te hebben gekwetst. Arlene heeft net daarvoor Johan op het hart gedrukt Zuid-Afrika de rug toe te keren als hij zichzelf uit zijn kooi bevrijd heeft.

In het Zuid-Afrika van de jaren tachtig dat middenin de apartheidsgolf zat, was het bijzonder moeilijk om voor je geaardheid uit te komen. Pas een decennium later werd de strafbaarheid van homoseksualiteit opgeheven. Nog weer een decennium later werd Zuid-Afrika het eerste land dat de rechten van homo's, lesbiennes en transgenders in de grondwet vastlegde. Om het leven in het leger nog enigszins draaglijk te maken besluit Johan Niemand auditie te doen voor het zangkoor, de Kanaries.

Dat Johan een bijzondere jongen is wordt van meet af aan duidelijk. Zijn eerste verliefdheid was met een Engelse jongen, maar als blijkt dat zijn zus afkeurend tegenover zijn geaardheid staat, zegt hij dat die gevoelens zijn weggeëbd. Johan zit gevangen in een streng christelijk milieu, een ruw opererende Zuid-Afrikaanse regering en de harde wereld van het leger. Zijn ware gevoelens voor medesoldaat Wolfgang tonen is onmogelijk, al lijkt de verliefdheid wederzijds.

Kanarie, de derde speelfilm van Christiaan Olwagen, zit vol met de voor het LHBTI-genre geijkte thema's en tegenstellingen en bedient zich van een soundtrack met nummers van Boy George en Jimmy Sommerville. Maar daar houden dan ook wel de vaste elementen op. Olwagen en zijn mede-scenarist hebben een verhaal opgetuigd dat afwijkt van het gangbare pad van het ontdekken van je ware gevoelens, een eerste verliefdheid, de gebruikelijke tegenslag en hereniging. Voordat Johan echt kan toekomen aan zijn ware gevoelens moet hij eerst de demonen in zichzelf zien te verslaan.

Het knappe van Olwagens muzikale drama is dat de bijfiguren er nu niet eens bijhangen, maar ook daadwerkelijk functioneel zijn. Wolfgang is een stoere jongen die weigert in hokjes te denken. Johan zelf contrasteert sterk met de extraverte, flamboyante Ludolf die geen enkele moeite doet om zich in te houden. Gek genoeg wordt hij meer aangesproken op zijn maatje dan zelf slachtoffer te worden van foute homograppen.

Dan is er nog de setting van een ernstig verscheurd land. De overal aanwezige intolerantie maakt het Johan extra moeilijk. Toch wordt de apartheid er niet met de haren bijgesleept. In een subtiele scène na afloop van een concert merkt een gastvrouw op dat de dienstplichtigen opereren binnen hetzelfde regime dat zich richt tegen de zwarte bevolking. In de townships zijn de 'blankes' nog nooit geweest, dus wat weten ze nou van de wereld?

Kanaries is hartverwarmend, gevoelig en muzikaal een feest voor het oor. Dat de soundtrack nergens is uitgebracht is een gotspe. Het doet denken aan het Canadese C.R.A.Z.Y. waarin soortgelijke thematiek eveneens op geheel eigen wijze werd uitgewerkt.

Kanarie is te zien bij Picl.