Weinigen voelen zich geroepen om via film direct politiek commentaar te leveren. Niet tussen de regels door of via subtiele symboliek, maar direct op de man af zoals de Italiaan Paolo Sorrentino ditmaal doet met de film Loro. Zijn gedurfde project doorspit het vervuilde politieke milieu rondom de omstreden Silvio Berlusconi en brengt dit fictief in beeld. Niet in twee delen zoals in eigen land werd gedaan, maar in één gecomprimeerde versie die pakweg een uur korter is dan het oorspronkelijke tweeluik van drie en een half uur. "Elke gelijkenis met bestaande personen berust op puur toeval", knipoogt de trailer van de film. De steeds opborrelende vraag is of Sorrentino's film met zijn extensieve lengte een lang fictieverhaal is, of een kort fragment van een werkelijkheid die jarenlang bestond.
De Italianen houden van feest. En van feest in film. Voor altijd gecanoniseerd zijn de eeuwigdurende avonden, vooral die van Federico Fellini, met vreemde gasten, cabareteske wendingen en nachten die zwijgen en schreeuwen tegelijkertijd. Het zijn van die feesten waar ongeacht het publiek, de muziek nooit stopt en tot diep in de nacht te horen is, maar voor wie eigenlijk? Ook de films van Paolo Sorrentino swingen. Op geheel eigen wijze versmelten dans, verleiding en opzwepende muziek tot enkele zorgeloze uren die de kater van morgen helemaal waard zijn. De feestroes uit Sorrentino's eerdere films galmt in zijn nieuwste film Loro nadrukkelijk na. Nu wat prikkelender, want op zijn eigenzinnige feesten regent het MDMA en zijn er schaars geklede vrouwen in overvloed.
Althans, op de wilde feesten die de snelle zakenjongen Sergio organiseert dan. Sergio is een gladjanus die zich tussen al het roemrijke gespuis heen kronkelt en op deze manier door wil dringen tot de exclusieve vriendenkring van 'hem'. Hoe dichterbij hij is, hoe machtiger Sergio zich voelt. "Bedoel je hem hem?", vraagt zijn vrouw. "Ja, hem hem", antwoordt Sergio.
Het is wachten op Sorrentino's geliefde collega en ster van de film Toni Servillo, die met de vertolking van de notoire Italiaanse politicus geen makkelijke en onomstreden rol krijgt toegewezen. De uit het theater afkomstige Servillo overtuigt met zijn dominante mimiek en laat Berlusconi geen moment moe van zichzelf worden. Met een nooit aflatende grimas die van oor tot oor reikt, voedt Servillo de permanente zelfingenomenheid van Il Cavaliere, zoals ze Berlusconi in Italië noemen.
Loro is geen politieke film in de klassieke zin. Het is een antigif; een reactionaire film op de Italiaanse politiek en zijn vervuilde entourage daaromheen. Loro richt zich op de zorgeloosheid en de corruptheid van een wereld zoals we die in de kranten lezen of in onze gedachten uiteenzetten, maar nooit zelf zien omdat we er niet naar kunnen (en willen) reiken. Berlusconi's politiek vindt daarom vooral plaats in zijn enorme achtertuin, tijdens feestjes of ritjes op jetski's en boten. Zo vol van zichzelf als hij is, luistert Berlusconi het liefst naar zichzelf. Hij is een van die uitzonderlijke figuren die altijd een gesprek houden met zichzelf en een monoloog met anderen.
Het is ontegenzeggelijk een ambitieuze film, maar zeker niet een verfijnde. Loro is een bot mes dat door het Italiaanse leiderschap snijdt. Geheel begrijpelijk blijft de subtiliteit vaak uit. Spot kan ook niet altijd even elegant en gepolijst zijn. Langdradige scènes die weinig losmaken, sullige grapjes en non-diëgetische muziek die de zwakke plekken van de film maskeren: Loro heeft er voortdurend last van. De warme cinema van Sorrentino is in dit drama daarom ook niet te vinden in de personages, maar in alles daaromheen. In de onbereikbare luxe, in het gelach, het gefeest en in de goudgele Italiaanse zonnegloed die als een mantel over de film valt.
Het staat in schril contrast met de smerige kant van het alles: de beruchte uitspraken, de malafide nevenactiviteiten en zijn persoonlijke poespas. Alleen iemand van zijn formaat kan zo geliefd en uitgekotst tegelijkertijd zijn. Terwijl Berlusconi schimmige manieren vindt om zijn macht te behouden, brokkelt voor vele gewone Italianen het leven verder af. Met een sombere grondtoon sluit Sorrentino zijn venijnige serenade vol lef en opschudding af. Loro is daarom - in tegenstelling tot zijn eerdere films - korreliger, maar daardoor ook een stuk puurder. Een beetje zoals de overblijvende gasten op een leeglopend feest; met hen beleef je de momenten die je je de volgende dag nog herinnert.
