Zet een willekeurige talentenjacht aan op de buis en je zult ervaren dat er best wat mensen zijn die zuiver kunnen zingen en ook nog eens een leuk koppie hebben. Het kenmerk van een echte artiest is echter niet perfecte zangtechniek, maar die imperfecte en rauwe emotie die ze op hun publiek kunnen loslaten. In Spaanstalige landen was er één vrouw die echt de kroon spande met haar emotionele en melancholische zangstijl. Regisseurs Catherine Gund en Daresha Kyi brengen haar sombere doch vreugdevolle leven in kaart met de documentaire Chavela.
Geen weelderige lokken, flirterige glimlachjes of fladderende jurkjes maar gekamde haren, een poncho en een broek. De eigenzinnige Isabel oftewel Chavela Vargas was op zijn zachtst gezegd een bijzondere verschijning in het conservatieve Mexico van de jaren dertig. Haar leven was allesbehalve normaal en Gund en Kyi weten hier mooie context bij te scheppen, dankzij historische beelden, gesprekken met kennissen en zelfs een interview met Vargas dat Gund opnam in 1992.
Haar eenzaamheid, relatie met de Mexicaanse cultuur, drankproblemen en vele andere complexe onderwerpen komen aan bod. Het belangrijkste hierbij is dat de regisseuses een bijzondere toon weten te vangen, dezelfde bitterzoete toon uit de zang van Vargas zelf. Haar leven zit vol treurigheid, harde waarheden en eenzaamheid zonder einde. Toch leeft ze er op de een of andere manier juist van op, en stopt ze al haar emotionele bagage in haar muziek voor een bijzonder soort catharsis dat ze deelt met haar publiek.
Gund en Kyi weten die muziek slim in te zetten tijdens intermissies, met de Engelse vertalingen in beeld. Het wordt niet alleen gebruikt om Chavela's repertoire langs te laten komen, maar ook om aan te sluiten op de bijzondere verhalen. Haar ruigheid, haar macho voorkomen, de intense passie en bovenal haar eigenzinnigheid komen allen terug in haar optreden. Alhoewel haar levensverhaal rijke stof biedt, voelt het toch een beetje alsof men hiermee op de oppervlakte blijft. Vele thema's worden aangesneden en mooi gecombineerd met muziek, maar ze worden niet altijd uitgediept. Het is enigszins te wijten aan de complexe en mysterieuze aard van Chavela Vargas zelf. Toch resulteert het in een documentaire waarmee je maar een klein kijkje in haar belevingswereld krijgt. Het is bijzonder, maar je mist soms de volledige impact of achtergrond van haar keuzes.
Het is opvallend hoeveel aandacht de documentairemakers geven aan de geaardheid van Vargas, en hoe mannelijk ze zich kleedde in een vroeg tijdperk. Zelf lijkt ze er in een intieme interview niet op te willen focussen, ze houdt zich niet zo bezig met de formaliteit, wel met de passie. Afgezien van dit unieke interview dat Gund vond in haar archief, is Chavela niet per se een baanbrekende of verrassende documentaire. Wel is het een uitstekende introductie tot een muzikaal icoon. Gund en Kyi brengen niet alleen haar successen en levensverhaal prima in beeld, maar ook de naargeestige en zelfvernietigende effecten van haar persoonlijkheid. Dankzij opmerkelijke beelden, immer relevante thema's en uiteraard die muziek gebracht met intense passie, is Chavela zeker de moeite waard.
