Hirokazu Koreeda stelt met The Third Murder vooral vragen. Fabriekswerker Misumi zegt zijn baas te hebben vermoord, maar waarom? Maakt de waarheid eigenlijk iets uit voor zijn advocaat Shigemori, of is enkel strafvermindering belangrijk? Was de moord verantwoord? Kan dat wel? Misumi's antwoord is uiteindelijk dit: sommige mensen hadden nooit geboren mogen worden. Shigemori wil hem maar al te graag de les lezen, over de morele drempels in het rationaliseren van een moord ... maar doet de regering met haar doodstraf niet precies hetzelfde?
Koreeda vindt duidelijk inspiratie in het werk van Akira Kurosawa en zet flink in op het Rashomon-effect in dit rechtbankdrama: waarheid, subjectiviteit en de omstandigheden waarin mensen hun verhaal vertellen. Hij schept tegelijkertijd een maatschappijkritische blik op het Japanse rechtssysteem: op haar advocaten, de doodstraf en de vreemde relatie tussen waarheid en gerechtigheid. Enkel door een aantal treffende vragen te stellen, bouwt hij een enorm gelaagd en ambigu einde op, dat interessante discussies uitlokt.
Hoewel dat einde veel stof tot denken biedt, is de weg ernaartoe niet altijd even boeiend. Het ligt niet aan de acteerprestaties van de cast of de prima cinematografie. De cameratrucjes met gezichten die over elkaar worden gelegd, zijn overtuigend. Net als de minuscule bewegingen in de gezichtsspiertjes van hoofdrolspelers Fukuyama en Yakusho. Advocaat Shigemori maakt bovendien een mooie ontwikkeling door, wanneer hij steeds meer het spoor bijster raakt als het gaat om de waarheid en zijn onmacht. Deze verdiepingsslag zet echter erg laat in. Een nogal vlakke filmervaring ging er lange tijd aan vooraf.
Voor het merendeel van de film volgen we Shigemori 's dagelijkse onderzoekjes. Terwijl al gauw duidelijk wordt welke zaakjes stinken, gaat regisseur Koreeda niet meteen in op deze verhaallijntjes. Hij blijft te lang hangen in oppervlakkige details, met te weinig emotie, actie, stress of enige vorm van escalatie. Uiteraard is dit allemaal onderdeel van de opbouw voor de ambigue climax. Maar hoe gelaagd deze uiteindelijk ook is, er mist een pakkende vertelling in die eerste honderd minuten. Hierdoor wordt de poëtische conclusie niet de kers op de taart, maar het enige deel van de film dat echt iets te zeggen heeft.
Interessante vragen zijn niet genoeg. The Third Murder verkent veel genuanceerde onderwerpen en impliceert veel als het gaat om de moraliteit van moord. Het meanderende verhaal laat echter te veel van de opgebouwde spanning weer verdwijnen. Koreeda zou er misschien van profiteren om meer te focussen op de poëtische kant van het verhaal dan het dagelijkse onderzoek. Ook mogen de personages best wat vaker hun ware aard laten zien met wat rauw acteerwerk, in plaats van het op soapachtige wijze te vertellen. Los van de mooie cinematografie zou The Third Murder prima kunnen werken in een ander medium, wat nog wel de grootste hint is dat Koreeda een paar steekjes heeft laten vallen in zijn vertelwijze.
Uiteindelijk is The Third Murder geen slecht verhaal, maar dit filmexperiment had zo veel pakkender kunnen zijn. Er is genoeg uit te halen: het rationaliseren van moord, waarheid, emotie en een systeem dat dit probeert te beoordelen. Er is genoeg voor fans van het genre om in dit gelaagde verhaal te duiken, voor die prikkelende vragen. Desalniettemin is The Third Murder niet bijster meeslepend voor anderen. Het had zo veel poëtischer en machtiger kunnen zijn, als Koreeda minder had vertrouwd op woorden, en meer op beelden.
