De Polaroidfoto: wie kent hem niet? Ook al had je zelf geen Polaroidcamera, de foto's die direct uit het apparaat werden ontwikkeld en je binnen een paar minuten in je hand kon hebben en bekijken, waren decennialang een begrip. De snelste foto's ter wereld! Instant foto's noemde ze het. Totdat de digitale fotografie alles veranderde en ons idee van 'direct' compleet omgooide. Polaroid had hier niet op gerekend en ging failliet. Wat achter blijft zijn de dolende zielen in Instant Dreams.
Instant Dreams is niet zozeer een documentaire over Polaroid als over de enkele zonderlingen en bevreemdende figuren die zo verknocht zijn aan de Polaroidfoto dat die nog steeds hun leven domineert. Mensen die zich aan een tijd vastklampen die voorbij is, als cowboys in de westerns van bijvoorbeeld Sam Peckinpah. Vergane glorie.
Instant Dreams volgt een Duitse kunstenares die zich de Amerikaanse woestijn heeft gevestigd en alleen met Polaroids werkt, een voormalig medewerker van Polaroid die de analoge ervaring levend wil houden in een digitale tijd (maar hoe, dat wordt nooit echt duidelijk), de schrijver van een boek over de opkomst en ondergang van Polaroid en een jong Japans meisje dat overal foto's van neemt en net pas de Polaroidcamera ontdekt. De vertegenwoordigers van een stervend ras.
Een hoogdravende typering misschien, maar de makers van Instant Dreams smeken er om. Met dramatische muziek en minutenlange, kunstzinnig bedoelde kleurrijke psychedelische animaties. Het lijkt allemaal bedoeld om het belang van Polaroid als kunst en dagelijks gebruiksvoorwerp te benadrukken, maar zeker de clichématige psychedelica is nog minder van deze tijd dan de Polaroid. Regisseur Willem Baptist en co. scharen zich zo op meerdere manieren bij hun onderwerpen, en overtuigen net zo min als die mensen.
Zowel de oude Amerikaan die vroeger bij Polaroid werkte als het Japanse meisje blijven vage schetsen. De Polaroidman is voornamelijk bezig met zo te zien mislukkende scheikundige experimenten om de Polaroidervaring even snel te maken als de digitale foto, terwijl het Japanse meisje vooral veel digitale foto's neemt en dan op het eind een doos met een polaroidcamera openmaakt en er haar eerste foto mee maakt - uit weinig van haar segmenten blijkt ook maar iets van liefde voor of interesse in Polaroid tot opeens die laatste scène, waarin niemand minder dan Werner Herzog de instructies geeft bij de nieuwe camera (Polaroid maakte na twee faillissementen een doorstart mee).
Beide oude Amerikanen, de wetenschapper en de schrijver, filosoferen meerdere malen over hoe mooi het wel niet was om een foto te maken die bíjna direct te bekijken was. Die paar minuten wachten, zo'n fantastische ervaring, volgens hen (en de Duitse). De schrijver neemt elke dag een foto van zijn jonge zoontje, dat zegt dat 'de foto echt zijn persoonlijkheid weet te vangen'. En hij neemt zijn polaroidcamera mee naar feestjes, waar hij dan iedereen fotografeert en een praatje met ze aangaat terwijl ze wachten totdat de foto klaar is. Charmant volgens hemzelf, maar is dat niet eigenlijk een beetje eng? De stapel foto's ziet er verder lelijk overbelicht en onhandig geschoten uit aan het eind van het feestje.
Alleen de Duitse overtuigt enigszins met haar visie op de Polaroid. Door het korte chemische proces van de ontwikkeling van haar foto's te manipuleren ontstaan 'fouten' in de foto's, en die vormen een belangrijk onderdeel van haar kunst. Het is makkelijk in te denken dat de vermeende perfectie van digitale foto niets voor haar is, en haar dilemma te voelen als ze naar haar slinkende voorraad fotorolletjes kijkt (de nieuwe Polaroid maakt ze niet meer). Het is niet genoeg om de pretenties van deze warrige visie op Polaroid en diens overgebleven gebruikers waar te maken. Instant Dreams is weinig meer dan een mislukte Polaroidfoto van de Duitse kunstenares: wazig, onscherp en moeilijkdoenerij.
