Where in the World is Osama Bin Laden?
Recensie

Where in the World is Osama Bin Laden? (2008)

Overwegend sterke documentaire.

in Recensies
Leestijd: 3 min 11 sec
Regie: Morgan Spurlock | Cast: Morgan Spurlock, Alexendra Jamieson | Speelduur: 93 minuten | Jaar: 2008

Van de maker van Super Size Me, een bijna vrolijke documentaire over de fastfoodindustrie en met name McDonald’s, komt nu Where in the World is Osama Bin Laden?. Morgan Spurlock gaat deze keer op zoek naar de waarheid achter een ander wereldwijd fenomeen: de superterrorist uit de titel. Gewapend met kameel en tolk struint hij diverse landen af waar wellicht informatie over OBL - zoals hij hem noemt - te vinden is. Spurlocks vragen en zijn humor brengen hem een heel eind.

Als Spurlock van zijn vrouw te horen krijgt dat hij binnenkort vader zal worden, besluit de documentairemaker dat de wereld waarin hij zijn kind gaat opvoeden een veilige moet zijn. Hij plant een reis over de hele wereld en doet landen aan als Israël, Jordanië en Marokko op zoek naar het gezicht van terrorisme: Osama Bin Laden. Terwijl hij hier en daar tips en hints krijgt over Bin Ladens vermoedelijke schuilplaats, voert Spurlock onderweg een hoop gesprekken met ‘gewone’ mensen. De reis brengt Spurlock en zijn crew uiteindelijk steeds dichter bij zijn doel: in landen als Pakistan, Afghanistan en Saoedi-Arabië wordt duidelijk dat de Taliban nog steeds aanhangers heeft.

“De wereld wordt in actiefilms ook altijd gered door één man”, redeneert Spurlock in de opening van de docu, wat eigenlijk al meteen de toon zet: in één beweging haalt hij zowel alle Amerikaanse actiefilmhelden als het Amerikaanse leger onderuit. Want hoe moeilijk kan het zijn, vraagt Spurlock zich af: één man tegen een heel leger en nog steeds is Osama niet gevonden? Dan maar man-tegen-man besluit Spurlock en zo introduceert hij meteen het game-element van de film: in verschillende rondes en een finale reist hij door landen die hem dichter bij OBL moeten brengen. Het spel, Mission Special Delivery zoals het genoemd wordt, is een leuke vondst, maar is niet veel meer dan het raamwerk waarbinnen Spurlocks reis geplaatst wordt. De aanstaande geboorte, die ook gebruikt wordt als een zogenaamde tijdslimiet binnen het spel, is daarentegen een sterkere motivatie en geeft ook het beetje menselijkheid.

Spurlock is een aangenaam persoon. Hij lijkt niet zoveel moeite te hebben om met mensen in gesprek te raken (dat hij zijn baard heeft laten staan en een Arabisch tuniek draagt zal daar zeker aan bijdragen) en wordt zo nu en dan bij mensen thuis aan de dis genodigd. De gesprekken die hij met mensen voert zijn niet buitengewoon openbarend: de gemiddelde gesprekspersoon zegt geen hekel aan Amerika te hebben, maar wel moeite te hebben met het Amerikaanse buitenlandbeleid. En hoewel deze gesprekken over het algemeen dus niet een nieuw element toevoegen, geven ze wel een prettig menselijk gezicht aan de islamitische kant van de ‘war on terror’. De paar mensen die Spurlock spreekt die een andere mening hebben, laten een schrijnende indruk achter. Vooral de twee ongemakkelijk kijkende scholieren die voor de camera verschijnen, onder supervisie van het schoolhoofd, geven een gevoel van onderdrukking: stamelend geven ze antwoord op Spurlocks vragen. “Ja, het is geweldig hier in Saoedi-Arabië”, stamelt één van hen, terwijl hij een vragende blik werpt op het schoolhoofd. Over de Verenigde Staten dienen ze geen mening te hebben en als Spurlock doorvraagt wordt het interview prompt gestopt.

Het aantal Talibanaanhangers en Amerikahaters neemt toe naarmate de documentaire vordert en tegen het eind staat Spurlock twijfelend bij een groot bord met ‘verboden voor buitenlanders’ erop. Alles wijst erop dat hij zijn doel angstaanjagend dicht is genaderd. Is hier Osama Bin Laden? Is Mission Special Delivery een succes geworden? Het antwoord op die vraag is af te leiden uit het besluit dat Spurlock neemt en de plotseling wat emotionele epiloog, maar de conclusie is weinig verheffend. Ook al heeft Spurlock misschien gelijk, als slotakkoord van een overwegend sterke documentaire is zijn boodschap iets te makkelijk.