De Duitsers leveren op filmgebied soms prachtige werkjes af en helemaal als het om het verwerken van hun oorlogsverleden gaat. Werden we vorige jaar nog verrast door het indrukwekkende verslag van Hitlers laatste dagen in Der Untergang, nu komen onze Oosterburen wederom met een uitstekende en aangrijpende film die zich afspeelt tijdens de 2e wereldoorlog. Sophie Scholl gaat over de laatste dagen van Sophie, een jonge studente en lid van Die Weisse Rose de verzetsbeweging die zich tegen Hitlers Derde Rijk keerde. Geheel terecht hebben regisseur Marc Rothemund en actrice Julia Jentsch al een prijs in ontvangst mogen nemen op het Internationale Filmfestival in Berlijn. Op een uiterst wrange manier zou je bijna kunnen zeggen dat de oorlog toch nog ergens goed voor is geweest.
München 1943. Duitsland lijdt zware verliezen aan het Oostfront. Een groep studenten richt de verzetsgroep Die Weisse Rose op. Door middel van passief verzet (o.a. het verspreiden van pamfletten met anti-nazistische betogen) strijden ze tegen het heersende nazi-bewind. Op 18 februari 1943 worden twee leden, Sophie en Hans Scholl, gearresteerd op verdenking van het verspreiden van folders op hun universiteit. De dagen daarna wordt Sophie verhoord door Gestapo-officier Robert Mohr. Aanvankelijk weet ze nog vol te houden dat ze onschuldig is, maar langzaamaan stapelt het belastende bewijsmateriaal zich op. Sophie ziet zich genoodzaakt schuld te bekennen om zo, in een laatste desperate poging, haar broer en de rest van de beweging buiten schot te houden
Het verhaal werd al twee keer eerder verfilmd (Die Weisse Rose en Fünf Letzte Tage, beide uit 1982), maar onlangs is er nieuw historisch materiaal beschikbaar gekomen. Het script van deze derde versie heeft dan ook de originele gespreksverslagen van de verhoren als basis.
Bij de beeldregistratie heeft Marc Rothemund gekozen voor sober maar degelijk. Geen swingende cameravoering of hippe montage, maar gewoon zoals het hoort bij een dergelijk verhaal: in grauwe en bleke kleurtonen wordt ons een kil en naargeestig München getoond dat gebukt gaat onder het nazisme. Op even zo traditionele wijze worden de verhoren die het grootste gedeelte van de film beslaan - in beeld gebracht.
De dialogen tussen Scholl en Mohr blijven gedurende de hele film boeien. Het is fascinerend om te zien hoe de twee een psychologisch kat-en-muis spelletje spelen, waarbij op sommige momenten het verhoor uitloopt in een politieke discussie: Mohr verdedigt vurig het nationaal-socialisme, dat het Duitse volk er weer bovenop heeft geholpen. Zonder Hitler zou hij nu nog steeds een simpel wijkagentje zijn en zonder Hitler zou Sophie nu niet kunnen studeren. Waar haalt zij het lef vandaan om kritiek te uiten op het systeem dat haar al die mogelijkheden biedt?! Maar telkens weer weet Sophie met haar rede de nazi-waanzin te weerleggen. Strijdvaardig, kordaat en vooral inspirerend, zo zet Julia Jentsch (The Edukators) de 21-jarige idealistische Sophie neer. Als een ware heldin doorstaat ze de verhoren, door telkens met argumenten haar rivaal van repliek te voorzien en niet zelden het initiatief naar zich toe te trekken.
Minstens zo indrukwekkend is het spel van Gerald Alexander Held. Met zijn autoritaire houding en ijskoude blik zou het erg makkelijk zijn geweest om Mohr als een onmenselijk Gestapomonster neer te zetten. Gelukkig is daar niet voor gekozen. Mohr is een mens van vlees en bloed, intelligent en correct. Hij gaat systematisch en uiterst effectief te werk om de waarheid boven water te halen, iets waar hem alles aan gelegen is. Maar ook hij lijkt onder de indruk van het verbale verweer van dit jonge meisje en gaandeweg het verhoor begint hij steeds meer respect voor Sophie te krijgen
In welke mate deze film waarheidsgetrouw is valt niet te zeggen. Ontegenzeggelijk zal het verhaal op sommige punten wat geromantiseerd zijn, maar dat doet niets af aan de impact die dit tijdsdocument heeft. Hoewel lang niet zo controversieel als Der Untergang is de film zeker zo indrukwekkend. De strijd die wordt geleverd tussen het vrije denken en het totalitarisme, tussen de rede en de waanzin, het individu en de massa, mondt uit in een aangrijpend einde. Was je onder de indruk van Der Untergang? Ga dan deze film ook zien.
(Momenteel is er ook een Hollywoodversie van Sophie Scholl in de maak genaamd The White Rose, met onder andere Christina Ricci (als Sophie), Liam Neeson en Tim Robbins.)
