De naar de Verenigde Staten geëmigreerde Tsjech Milos Forman heeft vaak films gemaakt over (jonge) mannen die niet binnen een bepaald systeem of maatschappij passen. Randle Patrick McMurphy in One Flew Over A Cuckoos Nest, Wolfgang Amadeus Mozart in Amadeus, Larry Flynt in The People vs. Larry Flynt en Andy Kaufman in Man on the Moon: bijna allemaal bestaande mensen die een zéér hoge prijs moesten betalen voor hun rebellie of hun van de norm afwijkende houding. In Goyas Ghosts neemt Forman weer een nietsontziend systeem onder de loep, meerdere zelfs, maar een sympathieke protagonist die daar tegenin gaat ontbreekt.
Aan het einde van de achttiende eeuw wil de katholieke kerk in Spanje de sociale en religieuze orde, die verstoord is door de revolutie in het naburige Frankrijk, herstellen door de gevreesde Inquisitie weer in het leven te roepen. De grootste voorstander hiervan, de sluwe op macht beluste priester Lorenzo, is een vriend van de beroemde kunstenaar Francisco Goya. Als Goyas muze Inés ten onrechte door de Inquisitie wordt gearresteerd, gemarteld en veroordeeld, proberen Goya en de familie van Inés onverhoopt haar vrijheid te bewerkstelligen.
In dit eerste gedeelte van de film lijkt Milos Forman zijn pijlen scherp te richten op de katholieke kerk, de Spaanse Inquisitie, de overtuiging dat marteling waarheidsgetrouwe bekentenissen oplevert en zijdelings op het Spaanse koningshuis. De eerste drie doelen worden gepersonifieerd door Lorenzo, wiens geloof in martelen op de proef wordt gesteld als de vader en broers van Inés hem gevangen nemen en dwingen te bekennen dat hij in werkelijkheid de zoon van een orang-oetang en een chimpansee is. Dit resulteert echter niet in de vrijlating van Inés, die door de Inquisitie van Joodse praktijken wordt beschuldigd omdat ze geen varkensvlees lust en in een ondergrondse kerker door Lorenzo wordt verkracht, maar in de verbanning door de kerk van Lorenzo.
Daarna laat Forman zijn gemaakte punten volledig varen in ruil voor een bizar familieverhaal. Bijna twee decennia later keert Lorenzo met het Franse leger terug naar Spanje en leidt een proces waarin zijn voormalige meerderen en collegas van de kerk ter dood veroordeeld worden. Een nu gestoorde en verlepte Inés wordt eindelijk vrijgelaten, maar haar adellijke familie is volledig uitgemoord. Ze wendt zich tot een inmiddels dove en verbitterde Goya om haar te helpen zoeken naar haar afgenomen dochter Alicia (een dubbelrol van Portman).
Door Lorenzo een personificatie van verschillende partijen en standpunten te laten zijn en hem als een dermate slechte man neer te zetten, versimplificeert Forman alle mogelijke punten die hij misschien had willen maken en treft geen van zijn pijlen echt doel. Misschien was het wel gewoon zijn bedoeling om een historisch drama zonder enige pretenties te maken, maar daarvoor is Goya een te vlak figuur, komt Inés te sporadisch in het verhaal voor en ontbreekt de ruimte voor een intelligente karakterstudie van Lorenzo.
De acteurs doen hun best. Vooral Portman is excellent in haar dubbelrol die eigenlijk een driedubbelrol is (de oude Inés, de jonge Inés en Alicia verschillen als dag en nacht van elkaar). Ook Bardem geeft enige dimensie aan zijn schurk, maar het mag niet baten. Hun personages zijn niet sterk genoeg geschreven om echt interessant te zijn. En waarom spreken zij in het Engels, maar bidden ze in het Spaans? Bizarre Hollywoodlogica.
Goyas Ghosts had een sterke, doch geenszins vernieuwende aanklacht tegen de katholieke kerk en de Spaanse Inquisitie kunnen zijn, maar halverwege heeft Milos Forman zijn kruit al in het wilde weg verschoten en slaat hij zonder succes een volkomen andere richting in. Erg jammer, want de laatste scène bevat erg krachtige beelden (kleine kinderen die om een lijkwagen heen zingen en dansen, terwijl een vrouw de hand van het lijk vasthoudt) die aan het einde van een veel betere film met roem en lof de filmgeschiedenis in waren gegaan. Dit portret van de tijd waarin Goya leefde is lang niet zo krachtig, fascinerend of veelzeggend als zijn eigen kunstwerken uit diezelfde tijd.
