Pesten kan vergaande gevolgen hebben voor zowel dader als slachtoffer. In het ergste geval vallen er doden. Klass is niet zozeer een film over twee jongens die hun klasgenoten overhoop schieten, maar vooral over hoe het zover heeft kunnen komen. De Estlandse schrijver-regisseur Ilmar Raag kiest bewust voor een duidelijke uitleg van excessief schoolgeweld en legt daarmee subtiel een complex groepsproces bloot. De pijnlijke onmacht van de meeste tieners in de film, niet alleen de slachtoffers, is goed voelbaar. De beklemmende opbouw naar het onvermijdelijke doet dit gevoel van machteloosheid bij zowel personage als kijker des te meer beklijven.
Moedeloos strompelt Joosep door het leven. Naar de grond kijkend straalt hij met zijn hele lichaam radeloosheid uit. Pestkop Anders bedenkt elke dag weer iets nieuws, terwijl de rest van de klas apathisch toekijkt of meelacht. Thuis is het enige advies dat Jooseps militaristische vader hem kan geven dat hij moet terugvechten, want echte mannen vechten en anders worden ze losers. Joosep kan aan bijna niemand vertellen hoe hij zich voelt en hij zou ook niet weten hoe. Klikken zou het gepest alleen nog maar erger maken.
Door de situatie niet te begrijpen of gewoon niet te weten hoe met pesten om te gaan, maken de leraren onbewust Jooseps isolement alleen maar groter. Zijn eenzaamheid en hulpeloosheid zijn schrijnend om te zien, zo vindt ook Kaspar. Deze redelijke populaire jongeman wil iets aan de pesterijen doen en plaatst zich daarmee onmiddellijk buiten de groep. Hierdoor is de balans van de groep verstoord, wat de hele klas hem kwalijk neemt en waardoor de pestkoppen steeds extremere maatregelen nemen in een poging de status quo te herstellen.
De vernederingen beginnen klein, maar ook op dat niveau zijn ze al pijnlijk om te zien. De mentale, fysieke en uiteindelijk seksuele kleineringen nemen steeds grovere vormen aan, totdat de grens van hun incasseringsvermogen is bereikt en de twee jongens in één grote klap terugslaan. Deze ontknoping voel je al aankomen vanaf het moment dat Jooseps vader aan zijn zoon vraagt of hij mee wil naar de schietbaan, en juist de kennis over de afloop maakt de aanloop daarnaartoe zo benauwend.
Ilmar Raag baseerde zijn script op eigen onderzoek en de ervaringen van de jonge castleden, en schetst een zeer realistisch beeld van de marteling die adolescentie kan zijn. Hij ontleedt het proces dat voorafgaat aan het excessieve geweld dat zo nu en dan op westerse scholen uitbarst. Minstens zo belangrijk als het gedrag van de pestkoppen is dat van de groep. Raag laat scherp de destructieve rol van groepsdruk bij het pesten zien. Navrant is hoe geen van de kinderen echt doorheeft wat ze aanrichten, en hoe niemand echt bij machte is om iets aan de situatie te doen. Moet hij dan maar elke dag Joosep zinloos in elkaar laten slaan, vraagt Kaspar aan zijn vriendinnetje. Het akelige, alles omvattende antwoord: Zo is het altijd geweest.
Verwacht geen verrassingen, het verloop is redelijk voorspelbaar. Er is daarnaast net te veel ruimte voor een aantal schoolclichés en de montage is vrij ongeïnspireerd. Dat doet echter weinig af aan de lugubere kracht en naargeestige spanning van Raags intelligente en schrijnende film. Eng en pijnlijk, juist omdat het allemaal zo realistisch aanvoelt en zo goed doordacht en helder uitgewerkt is.
