The Substance laat de ontwikkeling van lsd zien vanaf de toevallige ontdekking door Albert Hofmann in 1943, wiens eerste ervaring met de drug eigenlijk helemaal niet zo plezierig was. Ondanks dat begreep Albert wel wat lsd zou kunnen betekenen voor de psychiatrie. Maar wanneer de drug massaal op straat belandt en zijn stempel drukt op de roerige jaren zestig komt een heel andere kant van de stof naar boven. De film voert je dan ook langs de euforie van de begindagen tot aan de demonische kant van de drug, die in 1966 leidde tot het Californische verbod erop. Tegenwoordig ondersteunt lsd terminale kankerpatiënten tijdens hun laatste levensfase.
Voor iemand die nooit lsd gebruikt heeft is het moeilijk voor te stellen wat deze drug met je bewustzijn kan doen. Als kijker word je heen en weer geslingerd tussen het idee dat het proberen van lsd best eens de moeite waard kan zijn en de angst dat de stof je meeneemt naar de diepste en donkerste hel op aarde. Deze documentaire van Martin Witz geeft je een kijkje in het hele lsd-verhaal en laat dat nu juist de bedoeling zijn geweest.
Maar de documentaire laat ook zien dat zelfs het psychiatrische plaatje niet altijd euforisch is. Dat hangt er maar net vanaf hoe lsd gebruikt en begeleid wordt. In snelle flitsen komen oude beelden van psychiatrische lsd-therapie voorbij. Van agressieve patiënten tot patiënten die bijna stikken in hun lachkick. Een echt duidelijk beeld van wat deze voormalige therapie nu precies inhoudt, krijg je als kijker echter niet. Daarvoor zul je je dan toch moeten wenden tot een film als Begrijpt U Nu Waarom Ik Huil? uit 1969 van Louis van Gasteren, waarin een hele therapiesessie van een patiënt wordt gevolgd.
De continue begeleidende sfeerbeelden maken de lsd-trip tastbaar. Beelden die langzaam van kleur veranderen en het idee van een psychedelische trip moeten opwekken. Maar ook het historische materiaal dat je dankzij registraties van experimenten, optredens van Jimi Hendrix en The Beatles, de drugsbus van Ken Kesey en het drugsresort van ex-Harvard professor Timothy Leary meeneemt op een reis door de tijd.
De vele interviews, historisch beeldmateriaal, kleurrijke psychedelische beelden en een perfecte registratie van de euforische en helse kant van lsd zijn niet alleen interessant en informatief maar bieden je ook een alternatief. The Substance is voor iedereen die wil ervaren wat een lsd-trip nu eigenlijk is zonder lsd zelf te hoeven gebruiken.
