In de documentaire Sons of Ecstasy vertellen twee voormalige rivaliserende drugbazen over hun jaren 90 hoogtijdagen in Phoenix. Een relaas op het hoge tempo van pompende raves en de opwekkende, gekleurde pillen. De twee compleet tegengestelde gangsters vertellen over de opkomst en ondergang van hun drugbendes. Spannend, maar soms eenzijdig. Want pas op het einde komen andere partijen zoals rechercheurs aan het woord. En tel daarbij nog het charisma van de gangsters en hun fortuinrijke levensloop op. Is deze documentaire een verheerlijking van georganiseerde misdaad of zijn we echt gewoon het product van onze omgeving?
Sons of Ecstasy opent met een sympathieke opa die met zijn volwassen kinderen foto's uit hun jeugd bekijkt. Dan zegt hij: "Ik ben Salvatore Gravano oftewel Sammy The Bull. Ik ben een gangster." Later in het verhaal komt de kijker te weten dat hij als assistent van een Gambino-maffiabaas 19 mensen de dood injoeg. Maar ook dat hij een uitstekende vader in een hechte familie was. De Sopranos lijken niet ver weg tijdens hun glorieuze beginjaren op Staten Island. Alleen worden de moorden heel erg vergoelijkt. De man deed naar eigen zeggen gewoon wat van hem verwacht werd.
Via een verraad van de grote maffiabaas en een getuigenbeschermingsprogramma komt de Italiaanse familie terecht in Phoenix, Arizona. In dit ruwe woestijnlandschap voelen de gladde New Yorkers zich meteen als een vis op het droge. De vader houdt zich gedeisd in een appartement om zijn familie te beschermen. En hij zet legale ondernemingen op met de 3 miljoen die de familie mee ritselde vanuit een verstopplaats in New York.
Maar zijn zoon Gerard bezwijkt onder de druk van een beroemde gangster te moeten opvolgen. Hij is door het dolle heen wanneer hij Mike Papa tegen het lijf loopt. Eindelijk een andere gespierde Italiaan met een criminele achtergrond tussen het landelijke volk uit Arizona. Samen besluiten ze ecstasy binnen te smokkelen vanuit California voor de eerste raves in de woestijn. Ook Gerard neemt soms een slachtofferhouding aan. Maar, was hij echt niet meer dan het product van zijn omgeving?
Hij bezweek onder de verwachting om gewelddadiger te zijn. Uit het verhaal blijkt echter dat dat nergens voor nodig was. De familie had zijn schaapjes meer dan op het droge. En vader Salvatore wou niets liever dan dat zijn zoon zich gedeisd hield. Een nieuw en veilig leven voor zijn familie. Maar al snel ontstaat er toch een gevaarlijke rivaliteit tussen zijn zoon en de grootste lokale ecstasy dealer: English Shaun.
Die Brit groeide op in de buurt van Liverpool in een bescheiden gezin en kon niet meer verschillen van zijn rivaal. Na enkele jaren als effectenhandelaar waagt hij zijn kans als dealer in Arizona. De strijd tussen de ongepolijste Britse bende en de gladde Italiaanse familie levert komische en spannende momenten op. Maar de rivalenstrijd blijft vaak steken in het verhalende. Motieven en consequenties ontbreken.
Ook English Shaun heeft namelijk charisma te over en is welbespraakt. De ex-gangster heeft ondertussen zelfs een populair Youtubekanaal. Daardoor is het makkelijk om tijdens deze documentaire gemakkelijk even de verwoestende effecten van de drugs, de moorden en de angst bij familieleden en vrienden te vergeten. Gelukkig komen die gevolgen in het laatste deel op de valreep aan bod. De rechercheurs doen een boekje open over het kat-en-muisspel.
Uiteindelijk transformeert de rivalenstrijd in iets compleet anders. Dat komen we te weten in een laatste plottwist. Beide gangsters reflecteren ook op hun gedrag maar slechts één partij toont echt berouw. En toegegeven, bij deze criminelen speelden cultuur, tijdperk, familie en identiteit wel degelijk een rol. Maar dat mag geen vrijbrief zijn voor een luxeleven met onschendbaarheid. Daardoor stel je als kijker toch vragen over strafmaten, getuigenbescherming en de complexiteit om een passende straf te bepalen.
Sons of Ecstasy is te zien bij HBO Max.